« Baina zein ez zaio esperantzaren bati atxekitzen | Poeta baten narrazio nagiak »
Etxaide jauna / Jon Etxaide / Erein, 1987
Etxaide aitaren urratsen bila Jon Kortazar / Eguna, 1987-12-19
Biografiak idazteko orduan bide bi daude. Anekdota hutsak arinkeriaz kontatzea ala bizitzako pasarteen bitartez pertsonaiaren izana ongi eta sakon moldatzea.
“Etxaide jauna” bere aitaren biografia plazara eraman duenean, Yon Etxaide bien erdian geratu zaigu.
Seme batek aita bati zor dion itzalagatik eta biografiak eskatzen duen objetibitasunagatik, plaza erdian, ez hara ez hona, ez bata ez bestea. Hain pertsona hurkoaren biografia osatzea ez zen lan eramangarria izango; zaila benetan gertatu behar saiakerak. Ez da ordea, labankeria eta errexkeriatan jausi idazlea, hurbiltasuna dela medio, anekdota batzuren adierazpena, puztua bezala ikusten badut ere, liburuan zehar.
Biografia eta kontaketaren haria alde batera utzi duenean, euskal tradizionalismoaren irudi osoa eskaintzen du, eta lortu, dudarik ez. Yon Etxaideren zehaztasun-zaletasuna agerian geratu da eta datu pila berria ere eskaintzen du, beste inork agian, ezagutu, ezta eskuratu ere zitzakeen datuak erabili bait ditu Yon Etxaidek, aitaren irudi osoa eskaini nahiz.
Yon Etxaideren prosaren maisutasuna, bestalde, ez zaio inori azaldu behar. Gerra osteko, edo beste norbaitek esan duen bezala, katakunben belaunaldiko prosagilerik garaienetarikoa dugu Etxaide, eta honetan berriro erakusten du bere estiloaren trebetasuna, bere euskararen arrobi mugaezina.
Gustora irakurtzen den liburua da eta Etxaidek, euskara jatorra ez erabiltzeko aitzakiak jartzen diren garai honetan, literatur-eredu bihurtzeko indar eta ahalmenik badu. Estiloaren txukuntasuna bere garaiko idazleen ezaugarria da, baina euskalki desberdinen erabilpenagatik edo, idatzitakoa zaintzeko kontuagatik, punta-puntakoa da Yon Etxaideren hitz-laua.
Eguna,