kritiken hemeroteka

8.508 kritika

« | »

Euskararen ideologiak / Jon Juaristi / Kriselu, 1976

Euskararen ideologiak Xabier Gereño / Anaitasuna, 1976-09-15

Euskara batuan. 80 horrialde. Trilogia bat osatuko duten hiru liburuetatik lehena. Lehen liburu honetan, Jon Juaristik aztertzen ditu euskara eta euskal gizartearen arteko harremanak historian zehar, Arana Goiri arte. “Hizkuntza, lan berezi baten produktoa dugu”, Rossi Lande-ri jarraikiz (10. horr.), eta “Masa sozietateetan produkzio hori klase nagusia eta haren intelektual organikoen zuzendaritzapean desarroilatzen da”. Gizaldiz gizaldi, euskal populua euskaldun monolingue zen eta horrela jarraitu zuen Ahaide Nagusien garaian ere, XIV mendean merkatal burgesia sortu arte. Burgesia berri hau Gaztelako Nobleziaren eraginaz kutsaturik dakusagu eta haren hizkuntza hartzen du. Moderno Haroan fenomeno hau gertatzen da Euskal Herrian: diglosia bat bilinguismorik gabe. Horren zergatia: oligarkia eta populua monolinguek dira, hura gaztelaniaz eta hau euskaraz, “eta euskararen bandera populu zelaiaren eskuetan kulunkatu zen” (38, horr.), eta oligarkia erdaldunduaren eraginez, euskara marginaturik geratzen da. Burgesiaren intelektual organikoek sortzen zaizkigu, eta ondorioz Tubalismoa, “oligarkia berriak behar zuen noblezia unibertsala frogatzeko” (68. horr.).

Liburu hau Sabino Arana-rekin bukatzen da, baina haren lana ukitu gabe, hori izango baita hurrengo liburuaren gaia. Dena den, Jon Juaristik zerbait dio Aranaz, hemen kopiatzea interesgarri iruditu zaidana: “Ene ustez, bidegabe handi bat kometitu da Sabinorekin, eta hogenaren parte printzipala haren epigono politikoen lepoetara doa, “Maisu” aren pertsonaiaz aszeta serio eta malkotsu bat egin baitute. Sabino izan dugu bilbotar umoristarik lehenetako bat” (71. horr.).

Emandako laburpen honek adierazten duenez, Jon Juaristiren liburuak ba du interesik eta euskal liburugintzan alor berri bati maisuki hasiera ematen dio.

Azken kritikak

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Maddi Galdos Areta

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Aiora Sampedro

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Mikel Asurmendi

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak