kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Bide barrijak / Lauaxeta / Verdes Atxirika, 1931

Bide berriaz itz bat orañik Larreko / Euzkadi, 1932-03-10

“Lauaxeta”, “Lizardi”, “Barrensoro” eta “Euskaldun batek”, guztieri, biotzez nere eskerrik beroenak.

Zuen guztien alderako zordun naiz; baldin barkatu badidazue eztabai untarik egin datzuetan miña: nere aldarakotzat on onak agertu zarezte.

Eztabaidetarik ere euskaldunek badakigu gauza onik ateratzen.

Oraiko untarik, zer ondorio? “Bakotxa berea gogoan”, gelditu ote gara?

Eztabaida dela bide, norbaitek gugatik esan bide du “ezin entzun batean dirade”. Baño ez; egiaren ondotik gabiltza, euskararen ona baizik nai ez dugunek. Zerbeit erdietsiko dugu. Ona, non dugun berexiko dugu.

“Bakotxak bere Sainduari otoitzez” ez dugula biderik eginen, badakigu.

Zinez, euskararen garbitasuna nai dugu; aren garbizaleak naiago, berrizaleak baño. Izkuntza landu bat egiteko bearren bearrena den ura nai dugu.

Udaberriko leenengo aro epelean, ogi-landarea piztu berrian garbitzen ezpada zikinak galduko duen bezala; euskararen oraiko berpiztean, erdalera nagusitzera uzten badugu, euskara galduko da, berdin olerkiaz nola beste gisaz.

Euskal-olerkia eder zait: beti oroituko naiz, nere biotzeko iñarrots aldia, “Zaldubi” zenaren olerki bat irakurtu nuelarik.

Euskara barnatzen asi berria nintzela, buruz ikasi nuen auxe:

“Arpegi pollit ori, amatxo ¿zertako
“Ez duzuamak bezain legun eta goxo?
“Aurra, urak maldari errekaz doazko
“Nigarrek naute ni egin ere ain atxo.

Adema, olerkile jakintsuna zen; biozketa minenak eta gogoeta gorenenak, bazakizkien erraten euskara garbiz.

Alarik ere, nik uste dut euskaraz idazteko bide berriak egin bearko direla. Baño: ¿Nork eta nola? Ez dakit; euskaraz ederki dakien batek: euskar izkelgietan nagusi den batek: euskar izpidearen erroak ezagutzen dituen batek.

Untaz landan; buru oneko eta argia den batek eta iturburu gorenetarik etorrera andia duenak. Badaiteke oraiko berri zaleak, baldintza orietan barna ibiltzeko gai direla.

Eta baldin ala bada, berriz ere, ene zorionik andiena.

Baño; euskaldunek bide berriak egiteagatik beren lanak leenik erdeeran egin ditzaten, etzait egoki: erdalerriko galbidea ortan legoke ta.

Lan berrien gogoetak ongi aditzeko, ek egiteko lokarrien berri bedere jakin bear da: euskaldun geienek unenbertzekorik ez dakigu.

Orgatik, ezin dugu erabaki, ongi dauden edo ez; baizik aditzen ez ditugula. Mugaz beste aldeko euskal-idazlen artean, Etxepare jauna bide berrietan ezpada, gai berrietan badabila.

Egia esateko arren euskar-idazkera gure aldeko berriena baño errezago zait, “Berebilez” izena duen idaztiñoan eta “Osagarriz” egin dituen lanak, Etxepare sendakinak gai berriz egiñagatik aren idazkera, garbia zait.

Guztien buruan; nik nai dut eta zuek nai duzue nik bezenbat edo geiago:

1º Euskeldunak euskaraz letradundu gaitezen; euskara geroago eta geiago azi eta landu dezagun.

2º Adiarazi nai dugu, izkuntza gisaz euskera aberatsa dela eta jakintza-gai guztiak erabiltzeko gai dela.

3º Euskaldun geienak, euskararen alderako ikaste gustikoak garela; orgatik edozein gairi buruz, motz eta idor agertzen garela.

4º Euskara ongi ikasteko, beste edozein izkuntza bezain zalla dela.

Azkenik: euskaldunentzat, euskar-idazleentzat bereziki zuzuendu ginuen eztabaia. ¿Zergatik erdarara jo, aren argitzeko? Edo euskara ¿ez da gai bide berriak argitzeko?

Eztabaia berritu zuen “Euskaldun batek” bere lana unela izenpeturik; besteek aldiz, aren esanak aipatzeko “Euskaldun bat” izena eman diote, “ek” atzezkia uts eginik.

Euskaldun garbien gisaz, “egilearen” (agente) atzezkiarekin jarri zuen “batek” eta besteek ura zuzendu bearrez edo oarkabean “bat” utsik. Nola nai den dela, irakurle maite ori; barkatu.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak