kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Biotz begietan / Xabier Lizardi / Verdes Atxirika, 1932

Biotz-begietan J. Zubimendi / El Pueblo Vasco, 1932-05-22

Euskeraren aurrera-bide alaigarri onetan, guzien aurretik olerkariak dijuazela ezin iñork ukatu. Izkuntza orogatik esan oi da, bera jasotzeko olerkari bereziren bat agertu arte, txorikume luma-gabekoen antzera, ezin egaturik ibilli dirala.

Beste izkutzetan ori gertatu bada, gurean, andikien nabarkeriz, baztertuta, orobat.

Gaur itz zar jatorrak agertuta berriak dirala diote beste askok. Ederzaletasunari eu[t]si ta gurea galdurik, zarra, berri ustean artzen degu. Landugabeko izkera au, atxurrik ikusi ez duan lurraldeen erara zegon. Lurra landu ta azi ugariak zabalduaz lorategi apain lili usaindunez ager leike. Euskeraren lurra lantzen ari da. Bai azi berriak zabaltzen ere.

Baña zeñek lantzen ditu lurralde oiek? Zeintzuk zabal azia…? Olerki xorta bat eskuratu zaigu. Azalez apain, barrua ezti-mamiz josia. “Biotz-begietan” izendaturik, biotz-samiñak negar ta odol dana geienean. Begiak berriz maitasun edergarriz aseak. Irudimen argiz maiz loretuak. Lizardi’tar Xabier degu bere egillea.

Lendik ere eusklatzaleok ongi ezagutzen degu olerkari au. Igaz, urteero izan oi dan aupagarririk bereziena, berekiko zuan. Orduan saritutako olerkia, “Urte giroa ene begian” laukoitzeko atal berezi bat degu.

Ogei bat olerki zein-baño-zein goralgarriago dakarzki. Aurritza beste batek “Orixe” ospatsuak egiñik, olerki bakoitzen iritzia ematen du.

Ez guaz, berak lez, iritzi ori ematera. Ez bai gera gauza.

Goi-goiean, ega luzean, dabiltz Lizardi ta Orixe biak. Gu beetik beren egatze ederrari zoratuz begira.

Baña guk ere badegu gure biotztxua ta erakusle oien baimenakin, atsegiñen zaizkigunak agertu bear ditugu. Lendik ezagun genduan “Paris’ko txolarrea” gero eta pozikago irakurtzen degu. “Zuaitz etzana” oartze ugari ta irudimen ederrekoa. “Xabiertxo’ren eriotza” guzietan atsegiñen zaigu. Biotz ikutzeko gaia darabilki. Ta bai egillearen naia errex lortu ere.

Guzien iritzia ez guazela ematera esan degu. Orra ba guretzat lanik zakon ederrenak.

Garai onean idazti au eskuratu zaigu. Bai benetako poza artu ere.

Errez-zale gera, egia esan; baña gaur, Lizardi’ren olerkiak irakurrita, berak darabizkien gaiak, izkera errezean ezin erabilli dirala argi ikusten degu.

Errez-zaleak ere badaukagu gere lana, errirako. Biotz-Begietan ez da edonork ulertzeko liburua. Baña geroago, gure izkera (sic) oraingo indarrez aurrera bidean jarraitzen badu, laster dira errez-zalien olerkian baztertuak ta berri-zale aren lanak guziak maitatzen.

Jarrai, Lizardi, jarrai gora begira etengabeko ega ederrean. Zer-esanari ez egin jaramon, ta maizago ager ditzazu gaur ainbeste pozten gaitun idazti onen antzekoak.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak