« “Bihar hilko haut”… | Oroimen kamutsa »
Pedrotxo / Martin Ugalde / Elkar, 1996
Oroimen historikoa eta sentsibilitatea Xabier Mendiguren Elizegi / Argia, 1996-04-28
Oraintsu ari dira kaleratzen zenbait liburu, 36ko gerra edo horren ingurukoak gaitzat harturik, eta hori ez da harrigarria; lehenagokoa zen harrigarriago: herri oso bat erraustu eta txikitu zuen gertaera baten gaineko sorkuntza-lanik ez izatea. Konparatu, esaterako, espainolek garai horrixe buruz egindako milaka filme eta eleberriekin. Historia garaileek idazten omen dute, eta euskaldunek, dudanik gabe, ez genuen deus irabazi harako hartan. Hala ere, galtzaileak beti du aukera bere errekreazioak egiteko, zauriak goxatzeko; gauza jakina da gainera, zoritxarreko epopeiak direla beti ederrenak.
Martin Ugalderen bizitza ere erditik ebaki zuen gerra madarikatu hark: hamalau urte zituela aldegin behar izan zuen etxetik, eta itzuli zenean ere faxisten harrokeria eta zigorrak jasan behar izan zituen, familia abertzale batekoa izateagatik. Nobela honetan ere haur baten begiak aukeratu ditu ingurura begiratzeko, baina ezin da inola ere esan eleberri autobiografikoa denik. Pedrotxo haur umezurtza da, 1948an 15 urte dituena. Ama hila eta aita gerran galdua. Herri pobre, miseriazko eta zapaldu hartan bizi da, baina mutiko koittadu eta inuxentea da, gaiztakeriarik ikusten ez duena, ezta bere kontrako mendekuak datozkionean ere.
Belaunaldi berriak oroimen historikoa galtzen ari direla entzuten da. Baliteke. Erreprodukzio sozialerako tresna ahulegiak ditugu gainera, gertakarien gaineko gure ikuspegiak transmititzeko gazteei. Alde horreatik, historia-liburuetan aurki ditzake datuak nahi dituenak, baina honelako nobeletan sentiberatasun berezi bat kausituko du irakurleak, gertakari horiek baloratzen irakatsiko dion etika.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez