« Gogoak ez zuen nora | Arantxari, guziaren ondotik »
Koloreak euskal usarioan / Patziku Perurena / Erein, 1992
Ortzadar berriei begira Patxi Zubizarreta / Argia, 1992-06-14
Orain artean oso ikerlari gutxi ausartu dira koloreen euskal alfabetoa zehaztera: Txillardegi, M. Azurmendi, J. Sarrionandia… Eta behingoz, Perurenaren azken lan hau hutsune handi bat betetzera datorrela esan dezakegu, bere hitzetan, gauzei beren arima itzultzera: “Gauza bakoitza aipatzeko orduan, haren kolorea isilik uzten dugunean, haren anima ukatzen dugu”.
Asmo horrekin autoreak erabilitako materialea zabala eta era askotakoa da: bere nekazal giroko apunte autobiografikoak, euskalki desberdinen ahozko nahiz idatzizko literatur pasarteak, zenbait jakitunen zuzenketak… Baina materiale hori batez ere iragan denborara mugatzen da, gutxi gorabehera Lauaxeta-Lizardi-Orixe-Miranderekin amaitzen delarik. (Sobra ere orduan euskal-sena —Perurenak hainbestetan aipatzen duen hori— oraindik bizirik zegoeneko garaia).
Herri zaharretan bezala, koloreen euskal abc-a zuriak, gorriak eta beltzak osatu bide zuten, gainerakoak gutxi-asko koloreen eskala klasikoaren eraginez sortuak izan direlarik. Eta hiru kolore horiez gain, egileak berdeari, horiari eta urdinari ere kapitulu bana eskaintzen die. Baita kolore nahasitzat dituenei ere: nabarra, uherra, hitsa, arrea, ubela…
Kapituluen ortzadar zahar hau koloreen sinbologiaz, jatorriaz eta interpretazio desberdinez josita datorkigu, horretarako, zenbait ipuin, pasadizo eta kantu —euskararen pasarterik koloredunenak maitasun kantetan aurkitzen direla esanen banu, ez dut uste gezur handia esanen nuenik— froga gisa agertzen zaizkigularik. Bestalde, bitxi ederrez gain, liburuan ez dira falta Perurenaren ohizko purrustadak: kontuz Lizardizale eta nostalgikoak.
Baina, euskal paisaiaren kolorea aldatu zen bezala, Sarrionandiaren hitzak gogoraraziz, “gaur egun iada deseginik dugu koloreen euskal distribuzio zaharra, mendebaldeko zazpi koloreak arras sarturik, eta berregiturazio problema nabarmena aurkitzen dugu”.
Beraz, euskal usadioaren kolore tratamendu hori gogoan, gauza asko aztertzeke geratzen zaizkigu: gerraosteko koloreen erabilera, harrez geroko euskal literaturak egin duena, eskoletan egiten dena… eta hitz batez, datozen ortzadar berriei begira egin ditzakegun proposamenak.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi