susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Itxaro Bordaren agerpenak | Pitxi ederra, apaltasunez estalia »

Denborak ez zuen nora / Joan Mari Irigoien / Erein, 1991

Perfekzio formalez gainezka dagoen poemario erraldoia Patxi Ezkiaga / Argia, 1992-01-12

Joan Mari Irigoienen bigarren poema liburu hau hiru unitateetan zatiturik egonik ere —egileak berak dioenez, haurtzaro galduaren berreraikitze ahalegina lehena, “bidaiaren” inguruko poema sorta bigarrena, eta argiaren bila dabilen arima erratuarena hirugarrena—, liburuan zerbait benetan nabarmentzen baldin bada, batasuna da.

“Denboratasuna” bizitzaren kakotzat jotzen duenez, denboratasunarekiko kezka erradikal hori litzateke liburuaren lotura biltzailearentzako haria. Kezka esan dut, klabe dialektikoan irakurrita eskaintzen bait du liburuak bere aberastasunik oparoena. Nahiz haurtzaroarenak izan, bidaiarenak ala epilogoarenak, poemetan mintzatzen zaigun sujetoa —haurra, maitalea, anderea, bidailaria, poeta— sujeto bilalaria da.

Bilakutza orok metafisiko bihurtzen du pertsona. Horregatik esango nuke poemario hau metafisikoa dela eta, hori den neurrian, apofatikoa, iradokizunez beteriko argia-itzal-eguzki-ilargi metafora luze eta xuxurlakorra.

Egituraketa figuratiboa guztiz indartsua da bai alegorian, sinbologian ala pertsonifikatze prozesu ugaritan, eta hitzak esparru eta maila ezberdinetan hitzegiten duenez, guztiz garrantzizkoa da euren errekurrentzia arretaz aztertzea. Gauak, adibidez, ez bait du arlo semantikoa berdina haurtzaroaren poemetan eta gerokoetan, batez ere San Joan Gurutzerakoaren ildoan abiatu eta Joan Mari Irigoienek poesia mistikoa egiten duenean.

Bestalde, poema guztiz barnekoiak izan arren, beharbada ozenki irakurrita eskaintzen dute euren hoberena, zernolako aliterazioak, asonantziak eta pantametro ianbikoak erabiltzen dituen kontutan hartuz.

Bukatzeko azken puntu bat azpimarratu nahi nuke. Irakurketa ezberdin askotara irekirik dagoen liburua dela eta, irakurlearen abiapuntu eta kredoaren arabera, bete betean ageri duela aurkikuntzaren lilura. Nire gustorako perfekzio formalez gainezka dagoen poemario erraldoia. Ederra.