susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Mugari tiro | De Re Philologica »

Etorriko haiz nirekin? / Mikel Hernandez Abaitua / Elkar, 1991

Nobelaren eraikuntzan Gerardo Markuleta / Argia, 1991-07-14

Bi ipuin bilduma zituen argitaratuak orain artean Mikel Hernandez Abaituak, azkena (Ispiluak) 1885.ean. Sei urteotan libururik kaleratu ez badu ere, artikulugintzan maiz aritu da han-hemenka, besteak beste, bi gai nagusiren inguruan: batetik, euskal literatur prosaren normalkuntza prozesua eta bestetik, Euskal Herriaren nazio-eraikuntzan biolentziak eta elkarrizketak bete beharreko papera. Eragin garbia eta zuzena du, nere ustez, idazleak bi gai hauekiko duen ardurak orain berri kaleratu duen nobelan.

Gaur eguneko garaian eta Euskal Herrian esplizitoki kokaturiko narrazio hau hogeitabi ataletan dago banatua, hamaika luzexeagoak, hamaika nahiko labur, zenbatzeko modu ezberdinez bereizita. Zifraz zenbatutakoek (BAT, BI…) nobelaren ardatz narratiboa osatzen dute: unibertsitate-irakasle baten bizi-arazoak kontatzen dizkigu, bigarren pertsona autorreflexiboan; letraz zenbatutakoak (A,B,C…), berriz, geure gizartean hain erruzak izan diren eta diren biolentzia-eskena solteak dira, “alde bietako” bortizkeria, hirugarren pertsonan eta tomu objektiboan (horregatik hain zuzen egiten zaizkigu hain gogor) deskribatuak. Pertsonaia nagusiaren egunerokotasunaren eta torturak, hilketak, bonba leherketak… deskribatzen dituzten pasarte horien arteko kontrastea da nobelaren lorpenik handiena, nere ustez.

Nobelagileak ahalegin berezia egin du, bestalde, euskara normaldua erabiltzen, errejistro erruraletatik ihes eginez, segur asko, gaur egungo hirietako gertaerak kontatzeko gaur egungo hirietako euskara erabili behar dugulakoan. Merezi zuen ahaleginak, baina ez dakit goizegi ez ote den gure irakurle-belarriek euskara berri hori sinisgarritasunez irentsi dezaten, batez ere narratzailearen eta pertsonaien ahotsetarako oso antzerako errejistroak erabiliz gero.

Testuaren literaturtasuna materia narratiboaren egituraketan, kultur erreferentzi ugarietan (musikalak batez ere, ez ahaztu liburuarekin batera kasete bat eskuratzeko aukera ere badela), jenero ezberdinen nahasketan (poemak, kazetari prosa ikutua duten pasarteak,…) bide datza. Ez da gutxi, baina nahikoa al da?