kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

De Re Philologica Linguae Uasconicae III / Alfonso Irigoien / Wilsen, 1991

De Re Philologica Angel Zelaieta / Euskaldunon Egunkaria, 1991-07-27

Azken hiru urteotan idatziriko, eta gehienok han hemenka argitaratutako, lanen bilduma da III atal hau. Guziotan agertzen da Alfonsoren ahalegina eta urte luzetako lanean oinarritutako sakontasuna. Egileak berak Fernando González-i egindako eskutitzean diotson moduan, “la soledad en la que por la propia naturaleza de su quehacer se mueve quien bucea en questiones lingüisticas del pasado y toma en serio su trabajo”.

1. Euskara hitzaren etimologia:

Lehendabizi, hitza bitan zatitu behar da: eus- da lehena, eta beronen erroa *enautsi suposatua 1itzateke, bizkaieraz diñaust bezalako aditz formak eman dituena berbera. Hipotesi honen alde hitz egiten du, dio Alfonsok, Garibayren texlo batek, zeinetan enusquera aitatzen duen bi aldiz. (Hitz egin izan du hipotesis honetaz J.R. Zubiaur-ek, nahiz modu eskeptikoz.) Hitzaren bigarren zatia, -kara da, eta latinetikako -arium atzizkian du iturri.

2. Unamuno pentsalaria:

Bilbotar honetaz iritzia ematean, segidako hauek dioz Irigoyenek: 1. Euskararen etorkizunaz “cierta tendencia pesimista” zeukala. 2. Euskara “garbia” delakoaz zeukan iritzia dela eta, zera dio: “se trataba de un estudio mejor orientado que el de la tendencia purista que se implantó más tarde”. 3. Unamunoren euskalduntasunaz: “lo que está claro es su talante vasco, independientemente de sus posibles adscripciones políticas más o menos coyunturales, una más que otras”. Azken batez, Irigoyenek sinkretismo moduren bat lortu nahi duela dirudi: “( …) con motivo del centenario de la convocatoria de la cátedra de la lengua vasca (…) hay una propuesta que yo mismo encabecé en relación con la erección de un monumento en un lugar público de Bilbao que perpetúe conjuntamente la memoria de Azkue, Arana Goiri y Unamuno, los cuales ejercieron después de haber acudido a la convocatoria de dicha cátedra una gran influencia en la historia, la política y la vida cultural del País Vasco a través de su basta labor”.

3. Bilbao toponimoaz iritzi ematea:

Ardao eta ez ardo hobetsi behar den bezala, Bilbao eta ez Bilbo hobetsi behar da, ao hiatoa monotongatu egiten bait du herri-hizkerak, eta bukatzen du: “(…) uste dut Bilbao forma hobetsi behar dela, eta Bilbo laburtua berbeta arrunterako utzi, batez ere deklinatu behar denean”. (Iritzi hau eman zuen A. Irigoyenek, Euskaltzaindiak eskatu ondoren, honi kontsulta hori egin bait zion Kutxa Munizipala eta Bizkaikoa bat egin zirenean: Horrexegatik deitzen da hau orain Bilbao Bizkaia Kutxa.)

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak