susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Malizia sorta zuzena | Zauriek odol-eztia isurtzen dutenekoa »

Haurgintza minetan / Mikel Zarate / Elkar, 1991

Iratxo herritarra, nobelagile Juan Luis Zabala / Argia, 1991-03-17

Ekidazuko herrixkan Urteberri Egun batean gertatutako gorabeherak jasotzen ditu iratxo hatek, hogeitalau ordutan nobela bat idatzi baietz postura egin duela eta.

Batetik bestera mugitzen da Iratxoa hala Ekidazun nola inguruko herrietan, Gezalan eta Botxoan, eta jakin beharreko guztia jakiten eta papereratzen saiatzen da. Eta postura irabazten du, jakina, eguna amaitzearekin batera.

Txomin Agirre Saria bereganatu zuen 1972an iratxo azkarrak idatzitako nobela horrek, iratxoak berak “mozorrodun nohelatzat” jotzen duen nobela horrek. Izan ere, iratxoaren hitzekin jarraiki, “mozorroak, irudiak, sinholoak irakurtzen dakienarentzat, mozorroen barruan nor edo zer dagoen ikusten ahalegintzen denarentzat, ulerterraza izango dela uste diat”.

Ulerterrazegia ere bai behar bada neuk esan behar banu. Mozorroak —irudiak, sinboloak— ez zaizkit oso benetakoak iruditu, mozorroarcn azpian dagoen pertsonaia edo pertsona min den errazegi antzematen delako beharbada, mozorroak pobre samarrak eta gardenegiak direlako. Horixe da kontaketa honen izaerak erakusten duen atalik ahulena.

Gainerakoan, oso gozoa iruditu zait iratxo txikiaren kontaera. Garai eta toki jakin bateko giroaren berri zehatza ematen du, tarteka kantu eta bertso egokiak ezartzen ere asmatzen du iratxoak, eta ezagun du, bai, herria ondo baino hobeto ezagutzen duela, herritarren pentsamoldea eta hizkera bere bereak dituela, eta herria bene-benetan maite ere maite duela, nolabaiteko objektibotasun nahia somatzen bazaio ere.

Haurgintza minetan zegoen euskal nobelagintza —beste “euskal” gauza asko bezalaxe— Zaratek nobela hau idatzi zuenean. Beste nobelagintza bat da gaurkoa, dudarik ez, baina badu gaurko nohelagintzak garai hartakoari zer ikasirik oraindik ere.