« Satorren paperezko aterpeak | Poesiak – Antologia »
Arinago duk haizea, Absalon / Felipe Juaristi / Erein, 1990
Eskizofreniaren alderdi eztia Josu Landa / Argia, 1990-06-10
Eromenaren haritik eta eroen ahotsetatik isuri du Felipe Juaristik bere bigarren nobela, baina literaturak hain gogoko duen gaiaz ezohizko moduaz baliatu da. Psikiatriak apenas baliorik duen bere kontakizunetan, eta nobela psikologikoaz mintzatzea astakeria haundia litzateke. Zorionez Felipek muzin egin dio psikiatrikoak eskain lezakeen panorama exotikoari; pertsonaietaz edo inguruaz dauden deskripzioak minimoak dira, axola gutxikoak.
Eroen historialek eta beraiek asmatutako fikzioek mugatzen dute nobelaren eszenarioa, bien arteko mugak behar bezain anbiguoak izaki. Doktorearen rola jokatzen duen pertsonaiak ematen die lotura, berak kolekzionatzen bait ditu istoriook, zuzenean ala zeharka. Istorio puzzlea izan daiteke beraz. Ipuin kontalarien ohiturari eutsiz bezala, artazuriketaren bertsio gaurkotua eraiki du. Bertsio horren eszenarioa eroetxea izatea artifizio guztiz egokia suertatzen da istorioz istorio egileak bere metaforak, obsesioak eta fantasmak han-hemenka islada ditzan. Horretarako irakurlearen konplizitatea du ezinbestekoa, fikzioa onar diezaion, eta oraingoan lortu duelakoan nago. Nirekin bai behintzat.
Sententziaz jositako liburua den neurrian filosofikoa liteke, baina metaforen ugaritasunak ematen dion poetikotasunaren ondorioz, antifilosofikoa ere bai. Bizitzaz, naturaz, denboraz, amodioaz, zorionaz… mintzarazten ditu pertsonaiak, etengabeko jario poetikoaz eta eroen irudi topikoari hain egoki zaizkion argitasun izpiez. Egilearen orain arteko produkzioan (liburuetan baino, “Porrot”, “Gazeta” eta prentsa-kolaborazioetan) telegrafiatutako leit-motiv berak dira “Absalon”en ageri direnak, eta beharbada ezkontzaren porrota eta amodioaren etsipena dira maiztasun obsesiboenaz errepikatzen direnak. Ezagunak ziren fantasma horiexek adierazteko aurkitu duen testuinguru eta bidea dira lan honetako lorpen harrigarrienak. Sortzen duen unibertsoa ia mitologikoa da, sufrikariorik tristeenak ternuraz ikustarazteraino. Irakurleak ere sentsazio hori sentitu dezan bete-betean lortzen du Juaristik, dramatismo txikienari ere amore eman gabe.
Jolasa ere erabiltzen du aurrekoan aipatutako sentsazioaren lagungarri. Jolastu egiten du logika eta matematikarekin batez ere, absurdoaren mugetan. Umorea ere erabiltzen du, ironiaren mugetan, baina azkeneko hau modu isolatuegi batez.
Literatur sena duela inoiz baino hobeto frogatu du Felipe Juaristik. Obabakoen sindromeak merezi duela frogatu duen aurreneko liburua izan da “Arinago duk haizea, Absalon”.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi