kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Arinago duk haizea, Absalon / Felipe Juaristi / Erein, 1990

Eskizofreniaren alderdi eztia Josu Landa / Argia, 1990-06-10

Eromenaren haritik eta eroen ahotsetatik isuri du Felipe Juaristik bere bigarren nobela, baina literaturak hain gogoko duen gaiaz ezohizko moduaz baliatu da. Psikiatriak apenas baliorik duen bere kontakizunetan, eta nobela psikologikoaz mintzatzea astakeria haundia litzateke. Zorionez Felipek muzin egin dio psikiatrikoak eskain lezakeen panorama exotikoari; pertsonaietaz edo inguruaz dauden deskripzioak minimoak dira, axola gutxikoak.

Eroen historialek eta beraiek asmatutako fikzioek mugatzen dute nobelaren eszenarioa, bien arteko mugak behar bezain anbiguoak izaki. Doktorearen rola jokatzen duen pertsonaiak ematen die lotura, berak kolekzionatzen bait ditu istoriook, zuzenean ala zeharka. Istorio puzzlea izan daiteke beraz. Ipuin kontalarien ohiturari eutsiz bezala, artazuriketaren bertsio gaurkotua eraiki du. Bertsio horren eszenarioa eroetxea izatea artifizio guztiz egokia suertatzen da istorioz istorio egileak bere metaforak, obsesioak eta fantasmak han-hemenka islada ditzan. Horretarako irakurlearen konplizitatea du ezinbestekoa, fikzioa onar diezaion, eta oraingoan lortu duelakoan nago. Nirekin bai behintzat.

Sententziaz jositako liburua den neurrian filosofikoa liteke, baina metaforen ugaritasunak ematen dion poetikotasunaren ondorioz, antifilosofikoa ere bai. Bizitzaz, naturaz, denboraz, amodioaz, zorionaz… mintzarazten ditu pertsonaiak, etengabeko jario poetikoaz eta eroen irudi topikoari hain egoki zaizkion argitasun izpiez. Egilearen orain arteko produkzioan (liburuetan baino, “Porrot”, “Gazeta” eta prentsa-kolaborazioetan) telegrafiatutako leit-motiv berak dira “Absalon”en ageri direnak, eta beharbada ezkontzaren porrota eta amodioaren etsipena dira maiztasun obsesiboenaz errepikatzen direnak. Ezagunak ziren fantasma horiexek adierazteko aurkitu duen testuinguru eta bidea dira lan honetako lorpen harrigarrienak. Sortzen duen unibertsoa ia mitologikoa da, sufrikariorik tristeenak ternuraz ikustarazteraino. Irakurleak ere sentsazio hori sentitu dezan bete-betean lortzen du Juaristik, dramatismo txikienari ere amore eman gabe.

Jolasa ere erabiltzen du aurrekoan aipatutako sentsazioaren lagungarri. Jolastu egiten du logika eta matematikarekin batez ere, absurdoaren mugetan. Umorea ere erabiltzen du, ironiaren mugetan, baina azkeneko hau modu isolatuegi batez.

Literatur sena duela inoiz baino hobeto frogatu du Felipe Juaristik. Obabakoen sindromeak merezi duela frogatu duen aurreneko liburua izan da “Arinago duk haizea, Absalon”.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak