« Poesiaz mintzo da batez ere | Virginiarekin hizketan, fraideak Jainkoarekin bezala »
Elorri / Bitoriano Gandiaga / EFA, 1989
Elorri Josu Landa / Argia, 1989-10-01
Gure artean belaunaldien arteko abiada ohi baino askoz azkarragoa da, eta Bitoriano Gandiaga bizirik ehortzitako klasiko horietako bat dugu. Primeran dago, beraz, aspaldi agortutako “Elorri” haren bigarren argitalpena egin izana. Tartean pasatako hogeitasei urteek zahar kutsua erakarriko diote liburuari irakurle berrien aurrean. Alde horretatik, primeran datorkio Juan Mari Lekuonaren hitzaurre-azterketa, euskal poesiako klasiko batek merezi bezala.
“Hiru gizon bakarka”ren egile bezala pasako bide da historiara Arantzazuko frailea. Ez gara sartuko “Elorri” bere lanik onena ote den eztabaidan. Bere lehen liburu honetan, Gandiagak gauza asko frogatu zituen estrainekoz. Esate batera, perfekzio formalarekiko grina, poemok eraikuntza guztiz zainduak izaki. Baina horrezaz gain (poema-konstruktore gehiegi ditugu orain), sen poetiko ikaragarria zerion hasieratik Bitorianoren poemagintzari. Sen poetiko hori mistikaren bideari lotuta datorkiola ere esan liteke: behatzea eta gogoetatzea. Mistikaren kontrapuntuan (Jainkoaz blai daude “Elorri”ko poemak), gizabanakoaren dudak eta argitzalak. Gandiagak berak dioen bezala, “Elorri, / zugaitz da ta sasi”.
Gainerantzekoan, gerraurreko iturrietan edaten du “Elorri”k euskal tradizioari dagokionez, beti ere sinbolisten manerak erabiliz. Lizardi edo Lauaxeta, klabe erlijiosoan. Erreferentzi mundua, Arantzazun hasi eta bertan bukatzen da. Poetika hutsaren eremura mugatzen da ia liburuaren balio haundia. Gerora gauzatuko zen poeta izugarriaren lehenbiziko emaitza.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez