« Poesiaz mintzo da batez ere | Virginiarekin hizketan, fraideak Jainkoarekin bezala »
Elorri / Bitoriano Gandiaga / EFA, 1989
Elorri Josu Landa / Argia, 1989-10-01
Gure artean belaunaldien arteko abiada ohi baino askoz azkarragoa da, eta Bitoriano Gandiaga bizirik ehortzitako klasiko horietako bat dugu. Primeran dago, beraz, aspaldi agortutako “Elorri” haren bigarren argitalpena egin izana. Tartean pasatako hogeitasei urteek zahar kutsua erakarriko diote liburuari irakurle berrien aurrean. Alde horretatik, primeran datorkio Juan Mari Lekuonaren hitzaurre-azterketa, euskal poesiako klasiko batek merezi bezala.
“Hiru gizon bakarka”ren egile bezala pasako bide da historiara Arantzazuko frailea. Ez gara sartuko “Elorri” bere lanik onena ote den eztabaidan. Bere lehen liburu honetan, Gandiagak gauza asko frogatu zituen estrainekoz. Esate batera, perfekzio formalarekiko grina, poemok eraikuntza guztiz zainduak izaki. Baina horrezaz gain (poema-konstruktore gehiegi ditugu orain), sen poetiko ikaragarria zerion hasieratik Bitorianoren poemagintzari. Sen poetiko hori mistikaren bideari lotuta datorkiola ere esan liteke: behatzea eta gogoetatzea. Mistikaren kontrapuntuan (Jainkoaz blai daude “Elorri”ko poemak), gizabanakoaren dudak eta argitzalak. Gandiagak berak dioen bezala, “Elorri, / zugaitz da ta sasi”.
Gainerantzekoan, gerraurreko iturrietan edaten du “Elorri”k euskal tradizioari dagokionez, beti ere sinbolisten manerak erabiliz. Lizardi edo Lauaxeta, klabe erlijiosoan. Erreferentzi mundua, Arantzazun hasi eta bertan bukatzen da. Poetika hutsaren eremura mugatzen da ia liburuaren balio haundia. Gerora gauzatuko zen poeta izugarriaren lehenbiziko emaitza.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi