« Isilka misilka | “Dena dela”: liburu definigaitza »
Iraingo apaiz gaztearen kantutegi zaharra / Patziku Perurena / Pamiela, 1988
Iraingo apaiz gaztearen kantutegi zaharra Dabid Zuazalde / Argia, 1989-03-12
Apokrifoen mundura gatoz berriro Patxi (edo Patziku) Perurenaren eskutik. Lehenago ere Joanes d’Iraolaren eskutik kaleratu zuen estraineko poema-bilduma hura. Oraingoan Irain izeneko herriska batean duela mende bat guti-goiti-behiti bizi izandako apaiz gazte baten “Cantutegui secretua” dakarkigu. Egia aitortu beharrez, susmo txar batekin hurbildu ginen liburu honetara, alegia, idazki inmediatoetan dezente probokatzaile eta sasi-heterodoxo ageri izan zaigun Perurena ez ote zen oraingoan apokrifo heretiko eta enblematiko batekin errexki konformatuko. Esan dezagun lehenbailehen arras beste puntakoa iruditu zaigula atzera, benetan liburu borobila, detaile txiki ugariekin eta oso zaindua. Patziku Perurenaren osoko produkzioari begiratuta, zeharo komentzituta gaude leitzar honen eskutik etorriko dela nafar literatura berriaren islada nagusietako bat.
Batek ez du oso ongi ulertzen zer dela eta, liburu honek ez zuen iazko “Xalbador Saria”n akzesita baino lortu, baina dena dela liburuan bertan ageri da nortzuk osatzen zuten orduko epai-mahaia eta argitasun hori gaur-gaurkoz eskertzekoa da.
Liburura itzuliz, nagusiki hiru motatako olerkiak antzeman uste izan ditugu kantutegi honetan: batetik, klasikoenak kopla modura, honen bidez euskal tradizio lirikorik jatorrizkoenarekin lotuz; bigarrenik, trikitixaren inguruko formak erabiltzen dituzten konposizioak; eta hirugarrenik, hiru puntutako balada edo odak, aurreko biak baino arnas sakonagokoak. Azken hauetan baliteke Perurenaren apokrifoak bere sinisgarritasuna galtzea aldian behin, bai bait dirudite Perurenarenak berarenak gehiago Apaiz Gaztearenak baino. Gainerantzekoan, hitzaurrean marrazten zaigun apaiz-poeta deskubritu dugu kantuetan zehar: landare eta animaliazalea, amodioak jotakoa, eromenera kondenatuta dagoen bizimodu eskizofrenikoa, herri txikietako kantu-izpiritua isurtzen duena. Guzti horren barruan, erabiltzen duen grafia arkaikoa primeran egokitzen da, zerbait berezko bezala, kantutegiak bere osotasunean ez bait du halako itxurazko trukoen beharrik sinisgarri gerta dadin.
Bukatzeko, esan dezagun Perurenak berak izkribua lehenengoz irakurri omen zuenean —hitzaurrean diosku— sentitutako irrika bera sentitu dugula geronek ere. Hasi eta bukatu arte ezin egon, hain da samurra eta erabatekoa liburu hau.
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Jon Jimenez
Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza
Nagore Fernandez
Zoo
Goiatz Labandibar
Asier Urkiza
Hetero
Uxue Alberdi
Joxe Aldasoro
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Paloma Rodriguez-Miñambres
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Mikel Asurmendi
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Irati Majuelo
Lagun minak
Jon Benito
Mikel Asurmendi
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Jon Jimenez
Neska baten memoria
Annie Ernaux
Asier Urkiza
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Nagore Fernandez
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Bestiak Liburutegia
Rameauren iloba
Denis Diderot
Aritz Galarraga
Neska baten memoria
Annie Ernaux
Paloma Rodriguez-Miñambres