« Narraztien mintzoa | Hartutako lana uste baino luzeagoa »
Obabakoak / Bernardo Atxaga / Erein, 1988
Obabakoak Dabid Zuazalde / Argia, 1988-08-04
Urteak ziren Atxagaren ipuin bilduma agindua zigutela. Aurrena giro ruralekoak izango ote ziren, gero Obaba-Hamburgo izango ote zen, azkenean Obabakoak hau etorri zaigu, bertan sartzen direla Hamburgon edo kokatutako hainbat ipuin, bai giroen arteko loturazkorik ere.
Guzti horren interpretaziorik egiteko asmorik ez dugu. Sinbolismo merkeetarako guraria eta jakituria falta zaizkigu, eta bat ere disimulu eta lotsarik gabe esan dezakegu liburua zoragarria iruditu zaigula, euskal literaturan oso gutxitan ikusten den bezalakoa, perla bat baino gehiago harribitxiz beteriko kutxa. Zaila da kutxa hori eta bertako harribitxiak definitzen, lekua ere zabalagoa beharko genuke, baina saia gaitezen zertxobait zehazten.
Liburuko lehen berrehun orriak narrazio solteez osatuak dira, eta beste berrehunak “Azken hitzaren bila” testu luzeak betetzen ditu, honen barruan ipuin aske mordo bat tartekatzen dela. Irakurleak honez gero entzun du Bernardoren ipuin ezagunak daudela liburu honetan. Hala ba bai: lehen parte nagusi horretan badira lau bat lehendik ere argitaratuak, eta bigarrenean beste horrenbeste edo. Dena dela, ipuin zaharrak ere berri samar dira hemen: batetik liburu osoaren barruan toki eta esanahi berezia hartzen dutelako, edo denbora aldatuz, edo narratzailearen perspektiba aldatuz. “Camilo Lizardi…” ia bere hartan utzi du, baina irakurleak “Post tenebras…”-en aldaera berria dastatu eta konparazioetarako aukera izanen du.
Teknika, estilo eta tonu ugari erabili ditu ipuinotan, asteasuarrak ohi duen maisutasunaz. Laburrekin batera ohi baino luzeagoak. Liburu osoan bereziena, “Hamaika hitz Villamedianako herriaren ohoretan eta bat gehiago” deritzan izkribua, ene uste apalez. Genero jakin batean sailkatzeko zaila, narrazioarekin bidai liburuen eitea ere bai bait du, bertan bidaiarik egin gabe, guzti hori han-hemenkako gogoetaz zipriztindua. Genero jorratuaren usadiozko arauek ematen duten euskarririk gabe ere ondo baino hobeto moldatu da Atxaga, askatasun osoaz bere prosa goxo eta eder, arin eta sakona eskaintzeko.
Bernardo Atxaga ez da, bere obran barrena ondo erakutsi duenez, liburuak nola hala taiutzen dituen idazlea. Honakoan ere ez. Saio berezia egin du hemen, ipuinak narrazio-marko orokorrago batean txertatzen, “Azken hitzaren bila” lanean. Arabiarren Mila eta bat gauak gogorarazi digu tarteka; eraginak eta erreferentziak oso ugariak dira ordea. Trebezia aparta du Bernardok gauza xinpleak esanaz garrantzitsuagoak adierazteko, eta orri askotan sumatuko dituzu halako keinu bereziak. Literatura eta kulturaren zenbait prolemez esplizitoago mintzo da “Ondo plajiatzeko metodoaren azalpen laburra eta adibide bat” testuan. Honetan eta beste zenbaitetan, aipagarria da ironiaren erabilera, aurreko urteetako idazkietan galduxea zuena.
Gehiago ere luza gintezke, irakurtzean hainbeste une atsegin igaro arazi dizkigun liburu honetaz baina bukatu beharra dago. Amaitu dezagun esanez gure herriaren kultura eraiki nahi badugu, Joxe Irazu utziezinezko zutabea dela, gure literatur ondareari egundoko ekarpena egin diona eta hala segitzea espero duguna; harrika aritze zoroek gure teilatua hondatu besterik ez dute egiten (cf. Sarrionandiaren “kritika konplizea” ).
Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray
Asier Urkiza
Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
Nagore Fernandez
Bisita
Mikel Pagadi
Jon Jimenez
Hamlet
William Shakespeare
Aritz Galarraga
Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon
Hasier Rekondo
Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria
Jon Martin-Etxebeste
Dimisioa
Juan Luis Zabala
Mikel Asurmendi
Hetero
Uxue Alberdi
Irati Majuelo
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Amaia Alvarez Uria
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Patxi Larrion
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Jon Jimenez
Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza
Nagore Fernandez
Zoo
Goiatz Labandibar
Asier Urkiza
Hetero
Uxue Alberdi
Joxe Aldasoro