susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Onkoteak | Marinel zaharrak »

Zoperna jenerala / Luis Berrizbeitia / Pamiela, 1987

Zoperna jenerala Xabier Mendiguren / Argia, 1988-02-07

Liburu miragarria honakoa, eta miragarriak bertako poemak. Alta, utz iezadazue liburuaz aritu aurretik beste zerbaitez mintzatzen, Txistu y Tambolin aldizkariaz hain zuzen. Azken garaiotan jende mordoxka dabil gure Euskal Herri honetan biktimismoaren zama bizkar gainera altxatu nahian, buruan ohore gisa ezarritako erramu boneta bailitzan. Idazle maldito izateko izugarrizko gogoa dago, eta malditismo guzti horiek itxurazkoak baino ez dira, ez gaitezen engaina, ez dago holakorik, edo izatekotan nik ezagutzen dudan kasu bakarra horixe litzateke: Txistu y Tambolinena.

Durango aldeko gazte zenbaitek martxan jarri eta lau ale atera zituzten, denak ere mundialak nere ustez. Gero, halabeharrezko sakabanatzea eta jasotako oihartzun eskasa zirela medio agortu egin zen, bukatu. Aldizkariak, bizi zela ez zuen ia aipamenik izan, eta izandakoren bat edo beste ez goraipamenezkoak portzierto. Zaila zen sailkatzen, identifikazio errazetarako oztopo nabarmenak zituen. Ezin euskaltzale batzuen gustoko izan, erdarazko eta bizkaierazko zerak ere sartzen baitzituzten tarteka; baina erdaltzaleek ezin ontzat eman erdara horren proportzio erridikuloan erabilita (ohizkoaren alderantzizkoa) ezta bizkaierazaleek ere bizkaiera ez-literarioa baitzerabilten. Eta gero gainera lotsagabekeria galanta… Baina guzti horren gainetik literatur kalitate bikaineko lan asko eta asko, harrigarria benetan eskualde bakar bati mugatuak izaki.

Eta Luis Berrizbeitiak leku nabarmena zuen aldizkari hartan, ezizenez sinatu arren estiloagatik suma dezakegunez: Egia esan, bagenituen geure zalantzak, abadiñotar honen idazkerak beste durangotar batenaren antz haundia baitu sarritan, Joseba Sarrionandiarena alegia. Antzekoa batzutan lexikoa, oso antzekoak gustoko idazleak, eraginak, poemetan agertzen diren gai eta kezkak. Lagun batek zera esaten zidan, hots, epaimahaikoek ez ote zioten Jaurlaritzaren Lizardi Saria Berrizbeitiari eman Sarri saritzen zutelakoan. Nolanahi ere den, ondo merezia du Luis Berrizbeitiak saria.

Poemen nolakoaz hizketan hasten bagara, egilea bide bat baino gehiagoren aurrean dagoela esan behar, aukera kontrajarriak dituela agian. Kopla eta balada zoragarriak burutu ditu batetik, elaborazio izugarrikoak, Behe Nafarroako eta Zuberoako apokrifotzat eman litezkeenak. Bestetik, poema libreetan metaliteraturari buruz dihardu batzuetan, eta zenbaitetan aztarna antintelektualistaren bat erakusten badu ere literaturan soka luzeko diren gaiak dira nagusi, Borgesen kutsu nabarmenez, egileak aitortzen duenez.

Bi tradizio beraz, eta bietan maisu. Denbora aurrera joan ahala bien arteko sintesia egingo digu agian Berrizbeitiak.