susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Deabruaren hiztegia | Gurea baino absurdoagoak badirelako »

Haize kontra / Patxi Iturregi / Elkar, 1996

Untzi bakoitzaren sekretua Aingeru Epaltza / Nabarra, 2001-09

“Untzi guztiek daramate hondora sekreturen bat, istorio bitxiren bat, etengabe mugitzen den ozeano sakon eta urdin ilunak itzal-zoko barneetan gordeko duena”. Esaldia Conradek idatzia izan zitekeen. Edo Melvillek. Edo Londonek. Alabaina, Patxi Iturregik idatzi du “Haize kontra” bere liburuaren atal batean.

Itsasoa ez da gure literaturan oraintsu arte oso maiz agertu den elementua. Idazle laudiotar honen eskutik, berriz, berak baturatzen ditu Haize kontra osatzen duten zortzi ipuinak. Zenbaitetan ozeano urrunean, portuz portu eta nasaz nasa salgaiak garraiatzen ibiltzen diren untzi handi erraldoietako langileen bizimodu gogorrak aitzakia emanda. Bertzetan, guregandik gertuagotik, kostaldean, zangoak lehorrean dituztela bizi/gelditu direnen biziera ez beti samurragoetatik tiraka. Modu batean nahiz bertzean itsasoa da kokaleku eta ingurumen, baita protagonista ere, liburuko hizkeran ere islatzen den gisan.

Azala eta mamia bat eginez, idazlan honetan, metaforei ere kresal usaina darle. Erregai usaina. Herdoilak jandako kroskoen usaina. Ur kutsatuaren usaina. Ipuinetako pertsonaiei bezala. Ezen, literaturarik hoberenak behar duenez, gizakiaren beldurrak, grinak eta derrotak baititu kontagai Iturregik. Itsasoak gordetzen dituen sekretuak azaleraziz, protagonisten ezinegona kutsatu nahi dio irakurleari. Baita lortu ere, gure artean karrera oparoagoa duten idazle aunitzek ez bezala.

Horren mesedean, estilo eta tekniken aukeraketa zabala egin du, errealismo magikotik XIX. mendeko nobela gotiko britaniarrera, ipuin bakoitzaren nortasun emaile. Dena, idazkera sendo eta kilikagarri batek bideratua.

Hagitzez ere gehiago eska dakioke hasberri baten lehen lanari? Egunen batez, kritikoren batek zalaparta handirik atera ez duten euskal liburu bikainen zerrenda egiten duenean, Patxi Iturregik oraingoz atera duen bakar hau izan liteke zerrendaburu. Ez bedi harendako agor literaturaren itsaso zabala.