« Oroimenak sufriarazi egiten digu | Ipuina haragi egin zenean »
%100 basque / Itxaro Borda / Susa, 2001
Saiakera eleberritua edota sozietate inarrositua Mikel Asurmendi / Irunero, 2001-07
Udaldian gaude, bete-betean egon ere. Lehenago edo beranduago, aisiaz gozatzeko oporroldia hartuko duzu zuk zeuk ere, literaturzale lagun horrek. Hona gomendio bat. Liburua berezia da, berezia denez. Iparraldeko euskara ezagutzea eskatzen du liburua irakurtzeak. Egiezazu ahalegina, merezi du-eta.
Liburua berezia dela erran dugu sarreran, berezia eta bitxia. Euskal literaturaren ale berri bitxia. Eleberria bezala ekarria, baina eleberria izateaz gainera, saiakera ere badena. Saiakera eleberritua.
Ez duzu berau hari bakar baten arieran irakurri behar gainera. 40 istorioz osatua dago, nahi duzunetik has zaitezke, eta istorioz istorio jauzi egin. Itxaro Borda errealitatearen kronista bihurtu zaigu, eta fikziozko rnundu eraiki digu halaber. Alta bada, Balzac-en aipu bat gogoan, honela gaztigatzen digu egileak: “Izan zaitezke idazle handi bat, baina finean fartsante bat zara”. Komediante itxurati bat, alegia.
Itxaro Borda, Iparraldeko errealitate soziopolitikoa, kultural eta linguistikoaren deskribapen zorrotza burutzen du “% 100 Basque” eleberrian. Hainbat pertsonaia tipikoa lantzen du, eta Zaldubi idazlearen “Euskaldunek munduan ez dugu parerik” aipua gogoan dugula, ederki inarrosten du bere eta gure burua. Itxaroren ironia izarigabea da, neurrigabea da. Berezko dimentsio duen luma zorrotza da Itxaro Bordarena. Aipaturiko istorio bakoitzaren aurrean Zen flosofiaren pasarte bat paratu du egileak. Horretxek beste dimentsio bat ematen dio eleberriari. Kontratastagarriak dira aipuak, protagonista ezberdinen ideologiarekiko kontrastagarriak.
Liburua umore klabean idatzia dago, baina tragedia bat islatzen du aldi berean. Iparraldeko euskal komunitatearen bilakabide garratza eta ankerra gogotik astintzen du Bordak. Bertako sozietatearen historia garaikidetik eta bere izatetik haste, gaur egungo gaiak ederki eta gupida gabeki lantzen ditu eleberriegileak. Antzina % 100 euskalduna izandako sozietate hori, % 100 Basque bilakabidean doan hori. Gasna Bideak hartu ditu horretarako hizpide. Bide sinbolikoak. Fikzioa eta errealitatean barrena eramango zaituzten bideak. Sartu zaitez beraietan, uda oparo dator eta. Denboraz ari naiz, astiaz eta betaz, alajaina.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Amaia Alvarez Uria
Arrabioen gerra
Karel Capek
Jon Jimenez
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Asier Urkiza
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Nagore Fernandez
Negu batez Mallorcan
George Sand
Aritz Galarraga
Trilogia
Jon Fosse
Hasier Rekondo
Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray
Mikel Asurmendi
Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Epilogorik gabe
Elena Sanchez
Aitor Francos
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Asier Urkiza
Pleibak
Miren Amuriza
Nagore Fernandez
Euskaldun fededun
Pruden Gartzia
Jon Jimenez
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Ibon Egaña
Amok
Stefan Zweig
Paloma Rodriguez-Miñambres