susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« XX. mendeko bizimoldeen kronika | Ziniko baten hitzak »

Kontakizunak / Edgar Allan Poe (Koro Navarro) / Ibaizabal, 2001

Poe-ren istorioak Javier Rojo / El Correo, 2001-07-11

Edgar Allan Poe-k ez du aurkezpen handirik behar. Ipar Amerikako idazle honen bizitza urtez luzea izan ez bazen ere (1809tik 1849a arte), literaturan betirako lorratza utzi duten idazlanak egin zituen. Kontakizunak izeneko liburu honetan bere narraziorik ezagunenetariko batzuk biltzen dira, burutu zuen ildo bikoitzaren ordezkari: izumenezko istorioak eta misteriozko istorioak. Izan ere, Poe-ren literaturan bi indar, itzuraz kontrajarriak, batzen dira. Alde batetik, izuari dagokionez, literatura gotikoarekiko zorra du idazleak. Honelako istorioek (adibidez, “Usher Etxearen hondamena” edo “Putzua eta pendulua”) ohiko paisaia gotikoa erakusten dute. Elementu fantastikoen presentzia ere badago, baina elementu hauek batez ere pertsonaien psikologiaren jokaera bitxian agertzen dira, kanpoko errealitatetzat har daitekeen horretan bainoago. Hauen ondoan misteriozko istorioak daude. Hauetan, ikertzaile baten buru arrazionalistak misterioaren korapiloa askatu nahi du, indar deduktibo hutsei esker (“Marie Rogeten misterioa”, adibidez). Egia da gaur egungo irakurleak ez direla honelako istorioekin gehiegi ikaratzen, baina dudaezina da idazle honen trebezia miresgarria psikologia gaixoti baten gorabeherak islatzeko.