kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Kutsidazu bidea, Ixabel! / Joxean Sagastizabal / Alberdania, 1995

Hamaika ikusteko jaioak gara Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1996-03-02

Joxean Sagastizabalen Kutsidazu bidea, Ixabel! (Alberdania, 1995) ez da literatur-lan gorengoen parekoa, ezta jasoa ere. Baina, haatik, irakurtzea merezi du, edo hobe esanda, grazia merezi, barregarria baita narrazio labur hau burutik burura, inon barregarririk izan bada. Protagonistak bere buruaz ezezik besteenaz ere bapo daki barre egiten, edotariko egoera dela aitzakia adarra jotzen eta maixeatzen. Gatz pipertuez mukururaino bete narrazioa. Eta literatura asko jakinentzakoez gainera irakurle arruntarentzat ere denez gero, gomendagarri da Kutsidazu bidea, Ixabel!, batez ere, euskaltegietan eta euskara ikasten ari direnentzat.

Argumentua hauxe da. Juan Martin euskarazko ikaslea euskara trebatzeko eta bermatzeko asmoz baserri batera doa. Hara heldu orduko babak eltzetik berak bakarrik atera beharko ditu, zortzi orduz gorako jardunaldi euskarazkoa ez baita hizkuntza bat mintzatu baino gehiago zirtakatu eta marruskatzen duen batentzat ahuntzaren gauerdiko eztula. Noizbait topo egin beharrak ziren Juan Martin eta euskara, eta euskararekiko jakin-egarria berdintzeko aukera aparta izango zaio. Hasieran ez dezake deus askorik, euskara itxia baita baserritarrena. Altzairu onarekin nornahi da errementari pentsatuko bide du Juan Martinek. Hizkuntzari ebaindu ederrak joko dizkio, baina aztarrika bada ere, onik aterako da umorez; eroriko galantak hartuko ditu aspertuxe eta are nazkatuxe egon arte, baina leherrenak egingo ditu umorez; besteekin ezin ulertzearekin hartuko du erdi etsia, baina umorez. Baina dena ez da hizkuntzarekiko grina, Juan Martin neska-goseak, eta prezeski, Ixabelekiko gogoak jango dute. Ez du Ixabel beste buruhausterik. Eta mila pasadizo eta harrimen, baserritarrak ez baitira hain tentel eta txolin, kaletarrei askotan itxurak hala iruditu arren. Eta hango giroaz eta ohituraz hamaikatxo gauza ikasiko ditu, eskubete lan baitago baserrian.

Kontaezin konparazio bitxi eta irudimenezko daude. Pertsonaien karakterizazioa paregabea da. Elkarrizketak beste horrenbeste, erdera zirrikituetan tarteka martekatzen duela barrea areago eragiteko. Barra-barra, aterraldirik gabe. Erreferentzia biziak dira, marrazki bizidunekikoak (alegia, tximistak egiten joan esateko Speedy Gonzalezenak egin dio), gaur egungo iragarki zein pelikularekikoak, euskal zein beste herrietako mitologiarekikoa… Ateraldiak nahi lain. Joxean Sagastizabalen ustez euskal literaturak lotsagabekeria, rock-and-rolla eta pasioa behar baititu.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak