kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Euskarak sorgindutako numeroak / Patziku Perurena / Gipuzkoa Donostia Kutxa, 1993

Liluraren bindikapena Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1996-02-24

Dagoeneko hamaikatxo lan igorri dizkigu Patziku Perurenak, hamaikatxo ohar bizi eta zipristin bitxi, ikusminaren eta jakinminaren erreinutik, hala poesia-irudietan nola pentsamendu-aleetan.

Horietako bat dokumentazio eta datu-bilketa eskergaz josiriko Euskarak sorgindutako numeroak (Gipuzkoa Donostia Kutxa, 1993) dugu, bururen buru eta ez atalka irakurtzea merezi duen saioa. Mundu honetan ezin daiteke guztia zientzia eta arrazoiaren laukira mugatu, irudimenaren eta bapateko sentiminaren zelairik ere badago, eta liburu jolasgarri eta jakingarri hau bigarren ikuspegi honetatik irakurri behar da. Bertan, egileak zenbaki gizenez momolotutako gizarte moderno eta berdinkeriaren morroi omen den honetatik numeroaren xarma eta gatz sorgindua erreskatazten du, zenbaki zozoaren aurka zenbaki nortasun berexikoa jaso eta dantzan jarriz: zenbakia eta errima, zenbakia eta irudia, hitz-jokoak, sorgin-hizkera… anekdotaz lepo, adibideak ehun eta berealdikoak, zenbait istorio-mistorio, pipitakiak ezin konta ahalekoak, eta epilogoa Joseba Sarrionandiari eskeinia.

Egileak ez du zenbakiari probetxu alkimikorik atera arteko pausaldirik, torika eta hartzaka, inguru-minguruka ibiliz ahur bete zenbakiz. Noraino desira, haraino iritsia da, zenbakiari buruzko beste kulturetako uste eta sinismenak etxekotuz. Esku artekoa apreziatzen eta baloratzen duenak bestek ez daki daukanaz gozatzen. Eta iritziei begira, odol beroko gezi pozointsuak jaurtikiko ditu arrazoi umotutik baino zirt edo zarteko intuiziotik gehiago duen saiakera honetan barrena.

Ezin ahantz ditzakegu, bestalde, Koldo Izagirrek Euskal Lokuzioak esaera-bilduma hartan bezala P. Perurenak, zenbakia dela eta, lerrokatzen dizkigun esamoldeak, hitzaren betegintzarre.

Nahiz eta sarritxutan ez nagoen guztiz ados idazle nafartar honekin (Mirandezale eta Nietzschezaleegia eta jarreran herrizale amorratua, aukeran), badago berarengan miresten dudan alderik: hitzarekiko sentimina (sentiberatasuna baino sartuagoa), hitza bizi baitu eta grinaz marruskatzen, txakurrak hezurra nola. Hor dabil lurrean ihalozka, harik eta lurretik suzko erroa, hots, hitz zirraragarria erauzi arte. Patziku Perurenaren hitza hitz biologikoa baita.

Ez dakit nori, noiz, ezta non ere entzun nuen hauxe behin: Patziku Perurena ez zela Leitzako larretik irten. Esaldi honi bigarren zati bat erantsi nahi nioke, ordea: P. Perurenak hitzarekiko sentitzen duen grina eta motibazioa gure egingo bagenu, daukagunari atarramendu gehiago aterako bagenio, beste oilar batek joko liokeela kukurrukua zenbaitetan apoeuskera erdi bihurturik dugun gure hizkuntzari! Leitzako idazlearengan ikatz puxka urre-bihi bihurtzen da eta.

Patziku Perurena luma zaina baita.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak