susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Ahozkotasunaren xarma | Apustu gogorra »

Bazko arrautzak / Mikel Hernandez Abaitua / Elkar, 1995

Fantasia gratuitoa ez Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1996-02-17

Euskal literaturan errealismo baten bila abiatu diren idazle horietariko bat dugu Mikel Hernandez Abaitua.

Egile honen eginkizun literarioa kokatzeko Iñaki Bernaolak M. Hernandez Abaituaren Etorriko haiz nirekin? eleberriari buruzko artikulu batean idatzirikoa dakart: “Tesi soziopolitiko batekin ados egon daiteke edo ez. Errealitateari hurbilketa-saioak egiten saia gaitezke edo, bestalde, errealitateari gibela eman eta kitto. Batzuk musikazale izango dira, eta beste batzuk, ordea, gor-gorrak. Baina tesi-nobela bat zintzo idazten denean, errealitate soziopolitikoari interpretazio bat emateko lana seriotasun literarioz hartzen denean, eta literatura eta musika uztartzeko ahalegin oro, datorrenetik datorrela, estimagarria da oso” (musikarena idazleak berak nobelarekin batera oparitzen zuen zintari dagokio, M. Hernandez Abaitua rock and roll zalea baita eta Literatura eta Rock and Rolla izenburuko liburuaren egile).

Komentatzera noan Bazko arrautzak (Elkar, 1995) sei narrazioz osatutako liburua dugu. Ipuinotan fantasia eta errealitatea nahasirik daude, fantasia beti errealitatea interpretatzeko zubia edo bide delarik. Ipuin bakoitza desberdina bada ere, elkarrekiko erreferentziak usu agertzen dira, halanolako osotasun baten xerka eta baita irteera arraroko edo irteera-ezak sortzen duen itomena agerreraziz eta itzuliz ere.

Bazko arrautzak irakurri eta atoan Kaika gogoratu zait eta zehazki bere itxuraldaketa, narraziootan egoera absurdoak nonahi baitaude; protagonistak etsipenaz eta beldurraz asaldaturik agertzen dira, bakardade, nazka eta errudun-sentimenduez, bere buruekiko ez ezik besteekiko ere arrotz bilakatuz; errealitatea eta fantasia elkar nahastuta lokamutsa datorkigu, planu arrunta ohi ez bezalakoarekin tartekatuta. Gizakia zientzia-fikziozkoa dirudien hirian ezdeusa da, irteerak bilatzen ditu baina alferrik, deshumanizazioa munstro erraldoia baita eta hatzapar anitzekoa.

Hala ere, bi puntu zalantzakor dakuskit: bateko, prosa agian estandarregia eta besteko, zenbait pasartetako tentsio-falta, kontakizuna moteltzen duena.

Bizitza hau txantxa astun bat dela eta literatura, txantxa are astunagoa, uste dutenek ez dute damu izango Bazko arrautzak irakurri izana. Bizitza anker hau, non askotan lilura saskibaloi-zelai batera bakar-bakarrik murrizten den, zeharkatzeko edo superbizitzeko beharrezkoa baita azal minberaren ordez, mimetikoa eramatea eta, Itxaro Bordaren poema-liburu baten izenburua parafraseatuz, kokrodil bat bihotzaren ordez.