« Miranderen omenez | Ferrarari begira »
Euskararen ostarteak / Juan San Martin / Erein, 1998
Euskaldun zertarako? Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-04-10
“Hizkuntz zaletasunak berez dakar hizkuntzenganako kezka eta ardura”, da liburuko lehen esaldia. Hitzek berek adierazten dute, ezerk baino hobeto, nondik nora doan liburu hau. Euskara du sorburu; euskara, helburu, eta bidean hausnarketa erdi-historikoa, erdi-literarioa, euskararen iragan, orain eta geroari buruz.
Hiru atalek osatzen dute. Lehena, aitzinsolasaren gisa idatzia, gogoetatsua da. Juan San Martinek, biografia-printzez jantzirik, “euskaldun” zergatik egin zen azaltzen du. Askotan errepikatzen da galdera liburuko orrrialdeetan barrena, obsesiboki eta tematsu. Dena dela, hala uste dut, euskararen inguruan gabiltzanok behin baino gehiagotan egin duguna da. Pentsa daitekeen bezala, bakoitzak bere arrazoiak eta aitzakiak ditu, baina funtsean biografia da erabakigarri; esan nahi dut, bakoitzak bizi izandako egoerak, bakoitzaren eskarmentuak, egin gaitu euskaltzale.
Anekdota gisa kontatua bada ere, adierazgarri samarra da San Martinek horretaz esaten duena. Soldadutza garaian, amari gutuna idazteko ggoa zuelarik, konturatu omen zen euskararen beharraz. Ondo aztertuz gero, mila horrelako daude kontatzeko gurean ere. Anekdotak alde batera utzita, liburua irakurri ondoren, Juan San Martin gizon jantzia dela esan behar, ez euskara-gaian soilik, gai askotan baizik. Irakurle amorratua, ondo ezagutzen du garaiko literatura. Bigarren atalean, esaterako, azterketa modukoa ekartzen digu, bertan azalduz antzinatik gaur eguna arte euskararekin gertatu dena, euskarari buruz idatzi dena, alde zein kontra. (Irakurri Unamunori buruz liburu honetan idatzitakoa.) Abertzale izanik, euskara ez dakiten politikariak kritikatzen ditu, beraiek mintzatzen ez diren hizkuntza (euskara alegia) besteak mintzatzera behartu nahi dituztenak.
Azken atala da, nire iritzian, sakonena eta erakargarriena. “Euskaldun zertarako?”, galderari zuzen erantzuten saiatzen baita Juan San Martin, euskararekiko amodioa eta euskararen aldeko arrazoiak, biak pare-parean ipintzen baititu.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi