« Miranderen omenez | Ferrarari begira »
Euskararen ostarteak / Juan San Martin / Erein, 1998
Euskaldun zertarako? Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-04-10
“Hizkuntz zaletasunak berez dakar hizkuntzenganako kezka eta ardura”, da liburuko lehen esaldia. Hitzek berek adierazten dute, ezerk baino hobeto, nondik nora doan liburu hau. Euskara du sorburu; euskara, helburu, eta bidean hausnarketa erdi-historikoa, erdi-literarioa, euskararen iragan, orain eta geroari buruz.
Hiru atalek osatzen dute. Lehena, aitzinsolasaren gisa idatzia, gogoetatsua da. Juan San Martinek, biografia-printzez jantzirik, “euskaldun” zergatik egin zen azaltzen du. Askotan errepikatzen da galdera liburuko orrrialdeetan barrena, obsesiboki eta tematsu. Dena dela, hala uste dut, euskararen inguruan gabiltzanok behin baino gehiagotan egin duguna da. Pentsa daitekeen bezala, bakoitzak bere arrazoiak eta aitzakiak ditu, baina funtsean biografia da erabakigarri; esan nahi dut, bakoitzak bizi izandako egoerak, bakoitzaren eskarmentuak, egin gaitu euskaltzale.
Anekdota gisa kontatua bada ere, adierazgarri samarra da San Martinek horretaz esaten duena. Soldadutza garaian, amari gutuna idazteko ggoa zuelarik, konturatu omen zen euskararen beharraz. Ondo aztertuz gero, mila horrelako daude kontatzeko gurean ere. Anekdotak alde batera utzita, liburua irakurri ondoren, Juan San Martin gizon jantzia dela esan behar, ez euskara-gaian soilik, gai askotan baizik. Irakurle amorratua, ondo ezagutzen du garaiko literatura. Bigarren atalean, esaterako, azterketa modukoa ekartzen digu, bertan azalduz antzinatik gaur eguna arte euskararekin gertatu dena, euskarari buruz idatzi dena, alde zein kontra. (Irakurri Unamunori buruz liburu honetan idatzitakoa.) Abertzale izanik, euskara ez dakiten politikariak kritikatzen ditu, beraiek mintzatzen ez diren hizkuntza (euskara alegia) besteak mintzatzera behartu nahi dituztenak.
Azken atala da, nire iritzian, sakonena eta erakargarriena. “Euskaldun zertarako?”, galderari zuzen erantzuten saiatzen baita Juan San Martin, euskararekiko amodioa eta euskararen aldeko arrazoiak, biak pare-parean ipintzen baititu.
Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki
Jon Jimenez
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Asier Urkiza
Rifqa
Mohammed el-Kurd
Ibon Egaña
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Paloma Rodriguez-Miñambres
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Mikel Asurmendi
Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate
Irati Majuelo
Argialdiak
Miriam Luki
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Leiho bat bihotzean
Aintzane Galardi
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Asier Urkiza
Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith
Nagore Fernandez
Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia
Jon Jimenez
Sinposioa
Platon
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Joxe Aldasoro
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Mikel Asurmendi