« Eskutitz arriskutsuak | Portuetako kronikak »
Kilkirra eta roulottea / Joxemari Iturralde / Erein, 1997
Transizioari begira Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-03-07
Azken orrialdean, behe aldean, agertzen diren datei erreparatuz gero konturatzen gara zortzi urte behar izan dituela Joxemari Iturraldek nobela hau burutzeko. Bere lana seriotan hartzen duela egiaztatzen du halako datuak, ez baita ohikoa, gure artean bederen, idazle bat horren antsiatsu agertzea bere lanari buruz. Horrek ez du esan nahi zenbait idazlek zinez hartzen ez dutenik nork bere literaturgintza, baina hainbeste urte nobela bat taxutzen, hori beste kontua da.
Nobela, esan beharrik ez dago, mardula da (514 orrialde, segidakoak gainera), gaia ere halakoxea delako: transizioa Euskal Herrian. Ez da aurreneko nobela gai hori ukitzen duena eta, seguruasko, azkena ere ez da izango. Badirudi gutako bakoitza garai horretan egin zuenaren kontu ematera behartuta dagoela. Dena dela, ez dago literaturan gai onik edo txarrik, gaiaren aprobatxamendu ona edo kaskarra baizik.
Alde horretatik begiratuta, Iturralderen nobela honetan gaia oso ondo aprobetxatuta ez dagoela esango nuke. Ideia polita da: amerikar bat (kilkirra) Euskal Herrira etorri da, maite izan zuen emakume baten arrastoei segika, bere aurpegiaren trazak aurkitu nahirik hark berriztatutako gargoletan. Gero, dena konplikatu egiten da, giroa, politikoa batez ere, berezia baita, eta amerikarra irakasle sartzen da Institutu batean, ingelesa erakusteko. Bizimodu horretaz asperturik, roulotte bat hartuko du eta austo-stop eginez (roulotte eta guzti) Euskal Herria bisitatzen hasiko da.
Ez da nobela lineala, aurrera-atzera dabil, uneak hartaraturik, oroimenak bultzaturik. Pasadizoak era horretan daude loturik eta horixe da, hain zuzen, nobelak daukan onena: eraiketa maixuki landua, pasarteak elkarrekin lotzeko abildadea, pasarte batetik bestera ia oharkabe igarotzeko erraztasuna; hitz batez, artisau lan bikaina. Istorioak besterik dira, nire ustez. Batzuk erakargarriak eta, suelto irakurrita, berez indartsuak badira ere, hunkigarriak ere bai tamaina batean, anekdota asko dago liburuan, istorio, funtsezko istorio izateke. Ez dut ukatuko dokumentazio lan handia dagoenik liburuan, ezta aisa irakurtzen denik ere, baina oro har, dena kontatu nahiak galtzen du nobela.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera