« Ekologiaren logika | Lost generation »
Castletown / Pako Aristi / Erein, 1996
Bizitza eta poesia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-11-23
Ez da aurreneko aldia Pako Aristik poemak kaleratzen dituela. Lehenagotik ere ezagutzen genion poemak idatzi eta ondoren argitaratzeko grina. Egia da aurreko hartan poemak eta ipuinak batera kaleratu zirela liburu bakarrean. Baina egia esan behar baldin bada, “Castletown”eko hauek asmoz eta helburuz arras ezberdinak ditugu hango haien aldean. Liburua irakurri ondoren zenbait gogoeta egiteko aukeran gaude. Hasteko, Pako Aristi ez da poeta lirikoa, barne mundu aberats joria, edo-eta kaxkar hitsa, kanporatu nahian dabilena. Ez dut esan nahi barne mundu aberatsik ez duenik, baina hori ez du agertuko poemetan behinik behin. Poeta narratzailea dela esatearekin ere ez dugu harrapatzen Pako Aristiren mundu osoa. Nahasketa baitago liburuan: kanpotik ikusitakoa adierazi nahi digu; eta horrekin batera edo horren ondoan badago pentsamenturako, hausnarketarako lekua ere.
Bi poema klase ikusi ditut nik: poema laburrak, batetik, haiku modukoak eskuarki, ideia edo intuizio baten gainean idatzitakoak: Oso polita da honako hauxe: “Atun lata batean ikusiagatik/ ezagutzen zuen itsasoa; orain, lehorreratzen denean,/ besterik ez du ezagutzen.”
Baina poemarik gehienetan Pako Aristik istorio bat kontatu nahi digu. Sustraia dute batzuek idazlearen beraren oroimeneneko (oroimineko esan nahi nuen) geografia eta denboran: haurtzaroan, hain zuzen. Horretaz, liburu osoko poemarik politena, nire iritzian noski: “Children Memory”. Ez da harritzekoa narratzaile peto batek horrelako poemak idaztea. Estatu Batuetan azken urteetan egiten ari den poesiak (Carverrenak, Bishopenak… esaterako), eguneroko kontuak dakarzta: istorio xumeak, ipuin moduan esateko zailak direnak. Ez darabil Pako Aristik liburu honetan tramankulu metaforiko handirik. Adierazten du adierazi behar duena, ahalik eta elementurik gutxienak hartuz horretarako. Bizia ematen die hitzei, danztan jarrriz segidan. Bada ordea irudi bat markaz kanpokoa: “Elurra da urtearen haurtzaroa”.
Gaiei dagokienez, nagusiak dira sozialak. Pertsonaiei dagokienez, pertsonaiak ageri baitira poemotan, Pako Aristiren mundu erreferentzialekoak dira gehienak: marinelak, amonak, umeak… marjinalak, neurri batean, bakardadera eta isiltasunera kondenatuak. Ahaztu baino lehen esan dezadan, portadako koadroa Concceta Probanzarena dela. Oso polita.
Twist
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Detaile xume bat
Adania Shibli
Jon Jimenez
Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus
Amaia Alvarez Uria
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Jon Jimenez
Uztapide eta Xalbador
Pako Aristi
Mikel Asurmendi
Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio
Jon Jimenez
Monogamoak
Iñigo Astiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos