kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Innis Fodhla / Karlos del Olmo / R&B-Kriselu, 1996

Amona irlandarra Euskal herrian Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-07-27

“Innis Fodhla”k gurean “Patuaren Izaroa” esan nahi omen du. Biak dira hizkuntza zaharrak: gaelikoa da bata, Eireko zenbait aldetan oraindik hitz egiten den hizkuntza. Berpizten ari omen da poliki-poliki hiltzorian zegoen hizkuntza. Izan ere, hirietatik aspaldi desagertu baitzen, ingelesaren eraginez, eta herri txikietan gorde dute. Irlandak eman dituen idazlerik handienek ingelesez idatzi izan dute: James Joycek, Oscar Wildek, Yeatsek… Hala ere, Eireko folklorea aberatsa da oso. Kantutegia dute oparoa; ez alferrik diote eiretarrak bere barnean gorderik poeta kantari eta dantzari bat duela. Mitoak ere bai, ipuinen bidez mundu guztian zabaldu direnak. Musika ere punta-puntakoa. Gaur egun Irlanda ezaguna bada, neurri handian bere kulturagatik da. Eragin handia izan dute gugan, eta ez naiz euskaldunez ari soilik.

Mirandek oso estimatzen zuen irlandarren hizkuntza zaharra. Parisen bulegari gisa lan egiten zuen poeta zuberotarrak zenbait mito ekarri zituen bere poemetara, euskaldunen herrietan jasoak ez zirenak. Gizon ernea izanik, eta jakituna gainera, ezin baztertu zuen Europako herri txikiak kultura handi baten partaide zirelako ideia. Antropologoen eta herri-ipuin-biltzaileek azaldu dutenez, badira zenbait gai eta ipuin Europako bazter askotan temati errepikatzen direnak. Beraz, ez da inorentzat harrigarri euskal ipuinen eta beste tokietakoen artean dagoen alde txikia, batzuek eta besteek duten elkarren antza.

Aipatzen ari garen liburu honetara itzuliz, sarreran bertan Karlos del Olmok dioena aipatuko dut, idazlearen asmoen argigarri delakoan: “Liburu honetako ipuin eta pasadizoak William Butler Yeats Nobel saridunak bildu eta 1888an argitara emandako “Fairy and Folk Tales of the irish Pesantry” bildumatik atera dira.” Ipuin batzuk Yeats berak asmatutakoak badira ere, ez dira guztiak bereak. Badira beste idazle batzuk ere herri-tradizioa landu zutenak, eta aipatzea mereziko luketenak, iruzkin honen lerroak gehiago balira.

Hala ere esan behar, liburu hau ez dela itzulpen lan bat. Karlos del Olmok fikzioa sortzen du, bere amama irlandarra Euskal Herrira ekarriz, eta kontu-kontari jarriz. Itzulpenginztaren eta sormen-lanaren artean dagoen generoari dagokio, beraz. Ez da lehen aldia gure artean egiten dena. Mikel Azurmendik aspaldi “ipuin kontari Grezian barrena” idatzi zuen, mito greziarrak euskararen esparrura bihurturik.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak