kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Innis Fodhla / Karlos del Olmo / R&B-Kriselu, 1996

Amona irlandarra Euskal herrian Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-07-27

“Innis Fodhla”k gurean “Patuaren Izaroa” esan nahi omen du. Biak dira hizkuntza zaharrak: gaelikoa da bata, Eireko zenbait aldetan oraindik hitz egiten den hizkuntza. Berpizten ari omen da poliki-poliki hiltzorian zegoen hizkuntza. Izan ere, hirietatik aspaldi desagertu baitzen, ingelesaren eraginez, eta herri txikietan gorde dute. Irlandak eman dituen idazlerik handienek ingelesez idatzi izan dute: James Joycek, Oscar Wildek, Yeatsek… Hala ere, Eireko folklorea aberatsa da oso. Kantutegia dute oparoa; ez alferrik diote eiretarrak bere barnean gorderik poeta kantari eta dantzari bat duela. Mitoak ere bai, ipuinen bidez mundu guztian zabaldu direnak. Musika ere punta-puntakoa. Gaur egun Irlanda ezaguna bada, neurri handian bere kulturagatik da. Eragin handia izan dute gugan, eta ez naiz euskaldunez ari soilik.

Mirandek oso estimatzen zuen irlandarren hizkuntza zaharra. Parisen bulegari gisa lan egiten zuen poeta zuberotarrak zenbait mito ekarri zituen bere poemetara, euskaldunen herrietan jasoak ez zirenak. Gizon ernea izanik, eta jakituna gainera, ezin baztertu zuen Europako herri txikiak kultura handi baten partaide zirelako ideia. Antropologoen eta herri-ipuin-biltzaileek azaldu dutenez, badira zenbait gai eta ipuin Europako bazter askotan temati errepikatzen direnak. Beraz, ez da inorentzat harrigarri euskal ipuinen eta beste tokietakoen artean dagoen alde txikia, batzuek eta besteek duten elkarren antza.

Aipatzen ari garen liburu honetara itzuliz, sarreran bertan Karlos del Olmok dioena aipatuko dut, idazlearen asmoen argigarri delakoan: “Liburu honetako ipuin eta pasadizoak William Butler Yeats Nobel saridunak bildu eta 1888an argitara emandako “Fairy and Folk Tales of the irish Pesantry” bildumatik atera dira.” Ipuin batzuk Yeats berak asmatutakoak badira ere, ez dira guztiak bereak. Badira beste idazle batzuk ere herri-tradizioa landu zutenak, eta aipatzea mereziko luketenak, iruzkin honen lerroak gehiago balira.

Hala ere esan behar, liburu hau ez dela itzulpen lan bat. Karlos del Olmok fikzioa sortzen du, bere amama irlandarra Euskal Herrira ekarriz, eta kontu-kontari jarriz. Itzulpenginztaren eta sormen-lanaren artean dagoen generoari dagokio, beraz. Ez da lehen aldia gure artean egiten dena. Mikel Azurmendik aspaldi “ipuin kontari Grezian barrena” idatzi zuen, mito greziarrak euskararen esparrura bihurturik.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak