« Inora gabe | Oroimen historikoa eta sentsibilitatea »
Ibilaldia/Itinerario / Juan Mari Lekuona / EHU, 1996
Bizitza beteko lana Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-04-27
Poeta dugu Juan Mari Lekuona. Hori ez dio gaur egun inork ukatuko. Poeta eta irakasle, hain zuzen, poeten belaunaldi bat baino gehiagoren gidari. Lortua du gizarteak poetei eskaintzen dien ospea (esan behar da poeta zahartuxe dagoenean gertatu ohi dela, erretiratzeko zorian dagoenean eskuarki). Hortik begiratuta, liburu hau (Ibilaldia/Itinerario) omenaldi gisa har daiteke. Eta halaxe hartua izango da. Baina hori baino gehiago da. Aspaldian kalea ikusi duen libururik politenetakoa baitugu. Lau liburu biltzen dira bertara: Mindura gaur (1966), Hondarrean idatzia (1973), Oihu ilunak espiralean (1979) eta Mimodramak eta ikonoak (1990).
Ez da Juan Mari Lekuonak bere bizitza luzean idatzitako guztia, baina bai, idazlearen iritzirako, seinalagarriena. Itzulpenak egin dituztenak hauexek dira: Inazio Mujika Iraola, Ernesto Martínez Diaz de Guereñu, Anjel Lertxundi eta Felipe Juaristi. Irakurri besterik ez konturatzeko Juan Mariren poesiak indarra eta grazia (magia) bi hizkuntzetan, euskaraz zein gazteleraz, gordetzen duela.
Izan ere, Lekuonaren poesia landua da oso. Gutxik eman diote euskarari, Lizardiren ondoren, Oihartzungo poetak eman dion malgutasuna. Musika bihurtu du hitza. Edo Xabier Letek esaten duen bezala: “Lekuonaren poesia eresi bat da, ez da barne-adierazpide soila; antzinatik datorren kantu zaharraren hotsik sakonenak dakarzkigun arnasgunea da”. Estetika zehatz eta konkretu baten adierazpide. Modernitatearen ezaugarriz betea. Poesia ere arte dela jakinik, Juan Mari Lekuonari ez baitzaio arrotz artearen beste edozein adierazpide. Kezkaturik agertu izan da beti pinturaren, eskulturaren aurrean. Ez ditu begi bistatik galdu euskal artistek egindako aportazioak. Baliogarri izan zaizkio bere lana tajutzerakoan; bere mundu mitikoa eraikitzerakoan. Aipatzekotan Oteizaren estetika aipatu behar. Baina ez da hura ere bakarra.
Liburuak bigarren zatian saiakera moduko testuak dakartza. Horietan guztietan Juan Mariren poesiagintza aztertzen da alde askotatik. Testuen egileak honako hauexek: Inazio Mujika, Ernesto Martínez Diaz de Guereñu, Anjel Lertxundi, Felipe Juaristi, Amaia Iturbide, Jon Kortazar, Patxi Ezkiaga, Joxe Austin Arrieta.
Seguru nago liburu honek muga bat jarriko duela, euskal poesiaren orainaren eta geroaren artean.
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres