« Inora gabe | Oroimen historikoa eta sentsibilitatea »
Ibilaldia/Itinerario / Juan Mari Lekuona / EHU, 1996
Bizitza beteko lana Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-04-27
Poeta dugu Juan Mari Lekuona. Hori ez dio gaur egun inork ukatuko. Poeta eta irakasle, hain zuzen, poeten belaunaldi bat baino gehiagoren gidari. Lortua du gizarteak poetei eskaintzen dien ospea (esan behar da poeta zahartuxe dagoenean gertatu ohi dela, erretiratzeko zorian dagoenean eskuarki). Hortik begiratuta, liburu hau (Ibilaldia/Itinerario) omenaldi gisa har daiteke. Eta halaxe hartua izango da. Baina hori baino gehiago da. Aspaldian kalea ikusi duen libururik politenetakoa baitugu. Lau liburu biltzen dira bertara: Mindura gaur (1966), Hondarrean idatzia (1973), Oihu ilunak espiralean (1979) eta Mimodramak eta ikonoak (1990).
Ez da Juan Mari Lekuonak bere bizitza luzean idatzitako guztia, baina bai, idazlearen iritzirako, seinalagarriena. Itzulpenak egin dituztenak hauexek dira: Inazio Mujika Iraola, Ernesto Martínez Diaz de Guereñu, Anjel Lertxundi eta Felipe Juaristi. Irakurri besterik ez konturatzeko Juan Mariren poesiak indarra eta grazia (magia) bi hizkuntzetan, euskaraz zein gazteleraz, gordetzen duela.
Izan ere, Lekuonaren poesia landua da oso. Gutxik eman diote euskarari, Lizardiren ondoren, Oihartzungo poetak eman dion malgutasuna. Musika bihurtu du hitza. Edo Xabier Letek esaten duen bezala: “Lekuonaren poesia eresi bat da, ez da barne-adierazpide soila; antzinatik datorren kantu zaharraren hotsik sakonenak dakarzkigun arnasgunea da”. Estetika zehatz eta konkretu baten adierazpide. Modernitatearen ezaugarriz betea. Poesia ere arte dela jakinik, Juan Mari Lekuonari ez baitzaio arrotz artearen beste edozein adierazpide. Kezkaturik agertu izan da beti pinturaren, eskulturaren aurrean. Ez ditu begi bistatik galdu euskal artistek egindako aportazioak. Baliogarri izan zaizkio bere lana tajutzerakoan; bere mundu mitikoa eraikitzerakoan. Aipatzekotan Oteizaren estetika aipatu behar. Baina ez da hura ere bakarra.
Liburuak bigarren zatian saiakera moduko testuak dakartza. Horietan guztietan Juan Mariren poesiagintza aztertzen da alde askotatik. Testuen egileak honako hauexek: Inazio Mujika, Ernesto Martínez Diaz de Guereñu, Anjel Lertxundi, Felipe Juaristi, Amaia Iturbide, Jon Kortazar, Patxi Ezkiaga, Joxe Austin Arrieta.
Seguru nago liburu honek muga bat jarriko duela, euskal poesiaren orainaren eta geroaren artean.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo