kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Kontu zaharrak / Joxe Arratibel / Erein, 1995

Etxean entzundakoak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1995-12-16

Joxe Arratibel ataundarrak liburu bat baino gehiago idatzi du, “kontu zaharrak” kontatuz. Orain, kontu horietako asko argitaratu ditu Erein argitaletxeak, formato berezian, Antton Olariagaren marrazkiak lagun dituela. Liburu honen sarrera moduan, Miel Anjel Elustondo azpeitiarrarekin egindako elkarrizketa luze bat ageri zaigu. Bertan, Joxe Arratibelek, bere bizitzako zatirik garrantzitsuenak argitzeaz gain, berak kontatzen dituen ipuinen jatorria aitortzen digu: “Aitagandik jaso nituen, beharbada, inportanteenak: ‘Txerri Beltza’, ‘Ehiztaria eta bi txakur”, Etsai Zaharrenak… Beste batzuk amarengandik, auzoko batengandik… Beste batzuek, berek ikusi edo bizitakoak bezala esaten zituzten. Esate baterako, Aingeru-goardakoarena”. Dena dela, ipuinen zerrenda ikusirik, garbi dago iturri bat baino gehiago dutela, izanez ere, zenbait ipuin Europako tradizioan agertzen baitzaizkigu. Esaterako, eta besteak beste, “Mari Xor”, “Blanca Nieves”… Mundu guztikoak dira ipuin horiek. Duela gutxi agertu zen kalean Julio Camarenak Maximo Chevalierrekin idatzitako liburu bat, “Catálogo Tipológico del Cuento Folklorico Español-Cuentos Maravillosos”. Laurehun baino gehiago guztira. Kontu guztiei jartzen die non agertzen diren beren antzekoak. Tartean euskaldunak, noski.

Oso urruti joan beharrik ere ez zuen izan ipuin ederrak entzun eta dastatzeko. Elkarrizketa horretan bertan aipatzen du arto zuritzean giro ona egon ohi zela kontuak esateko. Era berean, kontuak urtetik urtera berdintsuak izaten zirela baina alde handia zegoela batek konttau edo besteak kontatu: “Bazen gure auzoan itsu bat. Mikelete sartzeko zebilela itsutu omen zen, mina-zulo batean tiro bat ustegabe lehertu zitzaiolako. Hark doai berezia zuen kontuak kontatzeko. Gu ahoa zabalduta egon ohi ginen hari entzuten. Berak ez zigun behin ere esan nolaz itsutu zen. Nik uste dut zerbait ikusten zuela. Bizarra moztu behar zuenean, ispilua jarriko zuen aurrean eta kandela bat piztu”.

Kontaera bera da ederra. Grazia aparta du Joxe Arratibelek esan behar duena esateko. Gazteek eta helduek leitzeko moduko ipuinak dira liburuan bildutakoak; edo nahi izanez gero, norbaitek ahots sendoz irakurtzeko modukoak. Joxe Arratibelek tradizio bati eusten dio, gure ahozko literatura gal ez dadin. jarraitzaile da, neurri handi batean, Azkue, Barandiaran, Satrustegi, Azurmendi eta horrelakoena.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak