kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Piztiaren izena / Anjel Lertxundi / Alberdania, 1995

Sua barnean Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1995-12-09

Bi zati ditu liburu honek, ezberdinak, gainera. Batean, Anjel Lertxundik bost ipuin biltzen ditu, deabruaren irudia dutela gai: “Bettini Txerren”, “Akilimarro”, “Gilles de Rais”, “Lilith”, “666 (ezen kontua gizonarena da”. Bostok elkarrekin lotuta daude, hari fin batez. “Bettini Txerren” izenekoan, fantasia bat, aldez aurretik iragartzen digu atzetik etorriko dena. “666” izenekoan, keinu bat baino gehiago egingo digu idazleak lehenago irakurri duguna ahantz ez dezagun. Nola hiri batzuek, kaleen ordez ubideak dituzten, eta ubide batek beste batera jotzen duen, iturri bereko ura baitaramate, halatsu liburu honetan: ipuin batek beste bat dakar berarekin, su bera erretzen ari baita barnean ipuin guztietan, ifernuko sua alegia.

“Akilimarro” irakurri dut gustukoen. Tradizioan ezaguna den ipuin bati nola bilatzen dizkion bere azpildurak, nola estutzen dion koska bat gehiago; injenioaren ariketa baino gehiago da. “Gilles de Rais” izenekoan, idazleak antzespen gisa antolatzen digu istorioa, karlisten eta liberalen arteko gerra duela ingurumari; eta itzalak behin eta berriro agertzen direla esaten azkenik. “Lilith”en sorginak, errekreazio libre samarra. “666” da konplexuena, bai egitura nola gai aldetik: piztiaren izena, ezen kontua gizonarena da. Kontuak zenbatzeko dira, eta guztira ematen dute 666.

Fatua dabil hor-hemen, eta ipuinetako pertsonaiek aurre egingo diote, batzuetan irabaziz, besteetan galduz. “Akilimarro”ko emakumeak, deabrua bera engainatzea lortuko du; “Gilles de Rais”enekoan, Vincent erori egingo bere fatuak markatuta utzi dion ziegan; kataroen mendekua jolastuko da pertsonaiekin “666”izenekoan. Hunkigarriak dira ipuinak, eta behin baino gehiagotan pentsatu izan dut Anjel Lertxundiren bihotzean poeta bat dabilela saltari, ikusi ez ikusi, txerpolari baten modura.

“Glosak” da liburuaren bigarren zatiko izena. Testu laburrak, gai zehatzei buruzkoak. Antolatuta dauden eran, alfabetoaren arabera, behin eta berriro itzul daiteke haietara. Sakontasuna, erudizioa, jakituria, kafea hartzen den moduan, kikaratan, bihotzerrerik edo tripakominik sortu ez dakigun. Anjel Lertxundik errepaso ederra eman dio bertako eta kanpoko tradizioari, pedanterian erori gabe.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak