kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Sagarraren hausterrea / Jon Iriberri / Erein, 1994

Sagarraren ahogozoa Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1994-12-24

Jon Iriberri nor ote den galdetu dit Sam Spade detektibeak, eta nik esan diot hiriren batean galdu zen izen bat dela, eta izen horrek gorputz bat hartu zuela eta gorputz horrek arima bat eta arima horrek lurreko hautsak harrotu zituela putz eginez eta poema bat sortu zuela eta poema horretatik jaio zela Jon Iriberri. Ez du ulertu, noski, esan diodana, ilundu egiten baitzaizkio kanpoko eta barne muinak era poetikoan hitz eginez gero, eta bere artxibora jo du. “Eureka”, esan dit ahots lodiz, “Jon Iriberri eta Gerardo Markuleta pertsona bera dituk”. Batzutan bai, esan diot. Batzutan bakarrik. Poesia idazten duenean.

Sagarraren hausterrea irakurtzean, nahita nahiezkoa zaigu, Larrosak noizean behin, Jon Iriberriren aurreneko liburua aldamenean edukitzea, batetik besterainoko denboran gertatu diren aldaketen zerrenda egin ahal izateko: Sorbonako irakasle famatu batek esango lukeen modura, méthode comparatif a la basque, erabiltzea, zer gerta ere. Berehala konturatuko gara aipatzen ari garen honetan helduagoak direla poema guztiak; barne erritmoa, hitzen arteko loturak, eufonia bera ere aurrekoetan baino landuagoak. Musika dute honako hauek, hitzen arteko kateak dakarrena. Sentsazio gozoa uzten dute entzun ahala, sagar bat jan orduko aho-sapaian geratzen den parekoxea. Iriberriren mundu erreferentziala aldatu egin da, ez dakit gehiegi ala gutxiegi, baina aldaketa nabarmena da: ez dago liburu honetan egunerokotasuna adierazteko irrikarik, nahiz eta eguneroko poemak agertu. Sakonagoak dira poema hauek, zenbait zentzutan, eta horrek ez du esan nahi poema filosofikoak direnik, baina bada hitzen haruntzago joan nahia, metaforen bidez, batez ere: “Bizitzaren astuna/ urrezko txanpona/ erortzen ari/ borreroaren eskunabara”.

Liburua irakurri ondoren, Sam Spade detektibeak zerbait garrantzitsua azpimarratu dit, ironia galdu duela Jon Iriberrik. Nik erantzun diot liburu honetakoak baduela ironia, baina ez duela aurreko liburuan bezainbeste landu. Zahartzen ote da?, galdetu dit, eta zer erantzun ez dakidala geratu naiz, euriaren soinua entzuten nuen bitartean.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak