susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Nortasun bi | Irakurketa esperantzagarriak »

Sudurra / Nikolai Gogol (Xabier Mendigurenen) / Elkar, 1992

Petersburgoko sudurra Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1992-10-10

Askotan hitzegin didate Neva ibai ondoko Etorbideaz eta jakin dut azkenean zergatik deitzen dioten bertakoek Perspektiwa Nevski. Ikatzuntzietako marinel saiatuek, Baltikoko uretan sarritan ibili direnek aitortu didate munduan ez dagoela leku hoberik paseatzeko. Urtean bi edo hiru aldiz, gehienez, eta mendebaleko haize garbiak jotzen duenean ez besterik, ikus omen daiteke etorbidea bukatzen den lekutik, ibaia eta itsasoa besarkada zabal batez batzen diren puntutik, urrutian baina garden Helsinki, lanbro ipartarren artetik sortzen, agerpen majikoa balitz bezala. Ondorio gisa atera dut San Petersburgok, derrigorrez, hiri polita izan behar duela, eta inoiz bisitatuko ez ditudan baina bisitatzeak atsegin-zirrara eragingo lidaketen hirien zerrendan utzi dut idatzirik haren izena.

Hiri mitiko guztiekin gertatzen den bezala, asko idatzi izan da San Petersburgori buruz, baina inork ez Nikolai V. Gogolen pasioaz. Hiria benetako organismo bizia zen harentzat, emakume baten antzekoa, batzutan egun txarrak eta bestetan hobexeak izan arren norberak eskainitako maitasuna bikoizturik bihurtzen zuena. Hiriaren eta Gogolen arteko harreman sentimental horretatik sortu ziren Petersburgo Nobelak, maitale eskerronekoaren fruitu, eta ondorengo errusiar literatura errealistaren iturburu. Dostoievskik berak aitortuko zuen piska bat geroago: “Gogoli zor zaio gu guztiok idatzi duguna”.

Sudurra, nolabait, Kafkaren Itxuraldaketaren anaia zaharra.dugu: Bizargin batek sudur bat aurkitzen du ogi berriaren barruan, Kovaliov maioarrarena… Denbora ez da debalde igarotzen, eta Gogolen baitan esnatzen hasia diren irribarrea eta umorea Kafkarenean bihurtuko da ironia. Alderdi formalari begi ematen badiogu berehala konturatuko gara Gogolen maisutzaz. Istorio periferiko batekin hasten da ipuina. Ez da kontatzen sudurra galdu duenaren tragedia, aurkitu duenarena baizik. Idazlearen eta irakurle-logikaren arteko lehiaren aurrean gaude. Gogolek barre egiten du, barre ozen eta sanoa, irakurlearen kontura. Noraezean, sor eta lor, galduta uzten du berak nahi duenean. Errealismoaren kontura ere botako ditu algara galantak; teknika errealista baitarabil fantasiarik handienaren mesedetan.

“Sinestekoa ez da Errusia bezalako herrialde atzeratu, analfabeto eta misteriotsutik Gogol bezalako idazle bat ateratzea XIX mendean”. Joseph Brodski poetaren esaldi honek ederki asko adierazten du Nikolai V. Gogolen pisua errusiar literaturaren esparruan.