« Zalantza ikara bihurtzen denean | Hitzaren taupadak »
31 baioneta / Aitziber Etxeberria / Erein, 2007
Fikzioak kale Aritz Galarraga / Gara, 2007-06-30
Nobela historikoa modan dagoen generoa omen da, aditu, salmenta-zerrenda eta garraio publikoetako ikerketa amateurren arabera behintzat. Narraziogintzan, iraganeko pertsonaia eta gertaera errealekin batera fikziozko elementuak integratzen dituenari esaten zaio nobela historiko, eta gure artean ere, ale gomendagarriak eman ditu azpigenero honek azken garaiotan, ale bakanak, hori bai. Aingeru Epaltzak, esate baterako, Nafarroako erresumaren konkista urteetan girotutako Odolaren mailua dugu eleberri historikoak gurean eman dezakeenaren adibide: Historia eszenatoki soil gisa erabili baino gehiago, garai konkretu baten argi-ilunak maisuki azaltzen ditu, fikziozko pertsonaien eta istorioen argi-ilunekin batera.
Nobela historikoa da 31 baioneta ere, Aitziber Etxeberriaren bigarren literatur lana: 1813ko Donostia hartan girotua, Beatriz fikziozko pertsonaia nagusiaren gorabeherak azaltzen dizkigu narrazioak, Napoleonen tropen menpe eta tropa anglo-portugaldarren erasoa jasatear den hiria eszenatoki. Egoera horretan, bizimodua errotik aldaraziko dion François soldadu frantsesa ezagutuko du Beatrizek, honen pertsonaia antagonikoa dena, bide batez. Hirukia osatzen duen pieza Graziana da, Beatrizen alaba, eta hiru horien artean garatzen dira eleberriko hari eta korapilo nagusiak. Denok dakigu 31 baionetak erreproduzitzen dituen gertaera historikoek zer nolako amaiera izan zuten, Donostiaren erretzearekin eta abar. Eleberri bati, ordea, gehiago eskatu behar zaio, eta honen kasuan fikziozko aldeak huts egin duela esatera ausartuko nintzateke. Saiatuko naiz adierazten irakurle-fikzio kontratua zergatik ez den oraingoan erabat bete.
Etxeberriaren asmoa nabarmentzekoa izan bada ere (giro historiko jakin batean, giza harreman batzuen arteko gorabeherak islatzea) narrazioan zehar aurkitutako zenbait elementuk edozein literatur lanek eskatzen duen irakurketa atsegingarria eta, garrantzitsuagoa dena, sinesgarria oztopatu didate zenbait unetan. Hauexek izan dira, eta laburbiltzen ari naiz: kontaketaren erritmo motela, elipsien erabilera ez beti egokia eta hainbat pasartetan egiantzekotasunarekin izandako arazoak. Esan bezala, akzioaren kontaketa mantso doa batzuetan, mantsoegi nire iritziz. Horren adibide bigarren kapitulua dugu, 35-45 orrialdeak, zehatz hitz egiteko: bertan asko luzatzen da tramite hutsa ez den, baina dezente arindu zitekeen pasartea, azkenerako irakurlearen arreta bereganatu ordez, lausotu egiten baita. Une horretan, agerian geratzen da beste herren bat: irakurleak dedukzioz dakizkien gauzen kontaketa. Narrazioan zehar egindako elipsiek ere zalantza sortu didate irakurketan zehar, batzuetan hain dira luzeak ezen elipsitik bueltan, kontatu ez den horren laburpena egin behar baitu narratzaileak. Liburuaren amaiera aldera esaten zaigu Grazianak egunak daramatzala komentutik ihes eginda eta jarraian narratzaileak kontatu behar digu, laburbilduz, nola iritsi den egoera horretara. Azkenik egiantzekotasunarekin arazotxo batzuk izan ditut, liburuko zenbait pasarte sinesteko lanak: azken korapiloa askatzen duen azken batailarekin gertatu zaidana, adibidez. Horiek horrela, Aitziber Etxeberriaren proposamena erdibidean geratu izanaren sentsazioarekin amaitu dut 31 baionetaren irakurketa, alde batetik giro historikoa eta donostiarrentzat eta ingurukoentzat hain gatazkatsu izan zen garaia jasotzen saiatu bai, baina beste alde batetik fikzioarekin, fikzioari emandako tratamenduarekin huts egin duela iruditu baitzait.
Lagun minak
Jon Benito
Asier Urkiza
Ene anaia femeninoa
Marina Tsvetaieva
Nagore Fernandez
Analfabetoa idazle
Agota Kristof
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Erradikalak
Ane Labaka Mayoz / Beatriz Egizabal Ollokiegi
Jon Martin-Etxebeste
Eraikuntzarako materiala
Eider Rodriguez
Mikel Asurmendi
Hotza bazkatzen
Izaskun Igoa Jaimerena
Irati Majuelo
Krakovia
Goizalde Landabaso
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Austerlitz
W.G. Sebald
Hasier Rekondo
M ama* eme* ume*
Erika Lagoma / Estitxu Fernandez
Jon Martin-Etxebeste
Soka
Mikel Gurrea
Nagore Fernandez
Ez erran inori
Maddi Ane Txoperena
Asier Urkiza
39 lore
Amancay Gaztañaga
Amaia Alvarez Uria
Austerlitz
W.G. Sebald
Jon Martin-Etxebeste
Sed quia sua
Iñaki Segurola
Oier Iruretagoiena