kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Mirarien kalezuloa / Nagib Mahfuz (Patxi Zubizarreta) / Alberdania-Elkar, 2006

Kale itsu baten dirdaiak Bixente Serrano Izko / Nafar periferiatik, 2007-04-13

Kalezulo baino gehiago kale itsu bateko mundua da Nagib Mahfuz-ek pintatzen diguna. Ez dakit Patxi Zubizarretak itzuliriko izenburu horrek, Mirarien kalezuloa, ez ote duen estuegi lotzen Mahfuz-en nobela Victor Hugoren Mirarien Gortea izeneko bertze kale harekin.

Gure euskara, diglosiko ez ezik, pluriglosiko ere dugula erran beharko genuke. Nobela honen itzultzaileak berak gaztigu ematen digu ez duela jatorrizko bertsiotik itzuli, baizik eta “frantsesetik gehienbat, baina gaztelaniazkoaren eta ingelesezkoaren laguntzarekin”. Berdin gertatu ohi da gure euskarazko idazleen obrak frantsesa edo gaztelania ez diren bertze hizkuntzetara itzultzen direnean: ez ohi dira lehen eskuko bertsioak, gaztelania edo frantsesezko bigarren bertsioen itzulpenak baizik. Gutxiegi gara euskaldunok hizkuntza askotatik euskaratze zuzenekin amets egiteko, eta are gutxiago dira bertze hizkuntzetatik euskarazko testuetan murgil daitezkeen itzultzaileak. Patxi Zubizarretak Mahfuzen nobela honetaz erraten digun bezala, “oraingoz bertsioen bertsio honekin askietsi behar”; kontaezinezko zeharkako bertsioekin, gehitu beharko, munduko hizkuntza gehienetatik lortuko baditugu hainbat eta hainbat harribitxi.

Eskertzekoa da Patxi Zubizarretaren lana, zubi ederra egin baitigu irakurle euskaldunoi jende arruntaren mundu egiptoar eta musulmanean sartu ahal izateko, bertako deskribatzaile baten eskutik. Halarik ere, sarreran apuntatu dudanaren arabera, nik neuk, aukeran, egokiago ikusiko nuke Midak kalezuloa izenburua, Zubizarretak berak eskaintzen dizkigun euskarapen posibleen artean. Pertsonaia miragarriez josirik dago nobela, bai, baina Midak kalezulo horretako auzoek zerikusi gutxi dute Mirarien Gortekoekin. Kale itsu bateko pertsonaiak dira, gizarte maila ertain eta xehekoak, zulo horretan egokitu beharrekoak, eta, kale itsuak berak bezala, irtenbide bakarra, beti ere zorigaiztokoa, dutenak: kanoi-, prostituzio-, kartzela- edo erlijio-bazka dira zulo horretatik ateratzen tematzen direnak. Kalezuloko giza komunitatean dute egokiera bakarra, nola edo hala biziraunen badute.

Protagonista kalezuloa bera da, itzultzaileak erraten digun bezala, baina bertako pertsonaien bizipenek eta ibilerek ematen diote bizitza; gehien bat mundu oso baten deskribapen bizia da, baina argumentu mehe eta efikaz batez baliatzen da Mahfuz, berez deskribapen bat dena narrazio baten erritmoaz arintze aldera. Kale itsua da mundu horren sinbolo betea, eta narrazioa dugu errainu mugikorrak igortzen dizkigun miraila.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak