kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Beñat Dardo / Joxan Oiz / Susa, 2006

Idazlearen profila Jon Kortazar / El País, 2007-02-19

Nobela historikoa deituriko genero narratiboaren barneko azpigeneroa da pertsonaia historikoa baten bizitza berreraikitzea, batez ere pertsonaia historiko horri buruz berri gutxi direnean, eta asmakizunerako bidea dagoenean. Egia da, horrela jokatzen denean, generoaren topikoak betetzen duela dokumentu historikoak eman ez duena.

Horrela gertatu de Joxan Oiz (Donostia, 1968) argitaratu duen lehen nobelan. Beñat Dardo eleberriaren mataza nagusia Bernat Etxepareren bizitzan oinarriturik da, hobe baina esaten badugu haren bizitzaz dakigunaz —batez ere kartzela garaia eta horren zergatiak— eta haren bizitzaz ez dakigunaz. Horregatik aukeratu da izenbururako Etxeparek ez zuen deitura bat, Dardo, eta estali benetakoa; izenburuan bertan fikzioa azpimarratu delarik.

Kontakizuna multzo bitan —hiru eranskina kontuan hartuta— banandua da. Lehendabiziko kapituluan, ia nobelaren zabalpenaren erdia betetzen duena, Bernat Etxepare kartzelan dugu eta han ezagutu duen Martin Bereau borreroari bere bizitzaren kontakizuna egiten dio. Bigarren zatian Etxeparek bere liburua argitaratu arte egin duen bidea kontatzen da sei kapitulu laburren bidez. Eranskinean Etxeparek argitaratu gabe utziriko poema baten aurkikuntzaz fikzionalizatzen da.

Zeintzuk dira baina generoak emandako bideak? Elkarrizketa, adibidez. Daturik ez dagoenean pertsonaiak bere bizitza kontatzen du, noizbehinka atzera eginez, baina nobelaren pisua ez doa ekintzaren aldetik, erreflexioaren aldetik baino; kontaketa tradizionala da beste bide bat: narratzaile orojakilea, hutsuneak betetzen dituena; dokumentazioa litzateke beste bat, tentu handiz egin beharreko kontua, zeren nabari da noiz erabili den dokumentazioa (Euskal Herriko inpresoreen historia kontatzen denean, edo Bernard Lehete jaunaren inguruko poetak aipatzen direnean), eta noiz ez, pertsonaiei buruz, edo tokiei buruz informazio orokorra ematerakoan; denboraren erabilera laxoa beste bat da; eta pertsonaien zergatiak garbi ez geratzea: zergatik jarraitzen du borreroak apaiza, generoak eskatzen duen pertsonaia biren interakzioaren izenean ez bada?

Joxan Oizek berebiziko ahalegina egin du errenazimendu garaiko hizkera bat sortzen eta hura bere ezaugarriekin moldatzen. Baina hizkeran jarritako arretak ez du bere bide narratiboa leundu.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak