Kontu-jaten / Arantxa Iturbe / Alberdania, 2006

Ahots baztertuak Jon Kortazar / El País, 2007-02-12

Arantxa Iturbek (Alegia, 1964) Kontu-jaten izenburuko liburuan aurkeztu dituen testuetan postmodernitatearen hiru ezaugarri nagusi nabarmentzen dira:

Lehena, emakume anonimoen —haien izenik ere ez baita ematen— ahotsak, ahots desberdinak, eta beraz, ahots baztertuen bilduma egitearena. Aurkeztu idazlea kazetari gisa aurkezten da, kamera baten atzealdean, emakumeei beren bizitzari buruz galdezka.

Liburuaren hitzaurrean, hitz hauexen bitartez azaltzen digu trikimailua egileak berak: “Esaten diet jakin nahi dudala txikitan zoriontsu izan ote ziren. Akordatzen ote diren zer amets egiten zituzten”.

Bada, zorionaren eta ametsen bila abiaturiko ahotsa dugu hemen aurkezturikoa. Ahots bazterturikoak dira kazetari-idazlearen helburua, bizitza arruntak, izenik ere ez duten pertsonen bideak.

Postmodernitateari dagokion bigarrena ezaugarria genero nahasketa izango litzateke. Kazetari lan baten aurrean gaudela esaten zaigu, baina ondoren ahots hauek moldaturik ematen dira. Eta kazetaritzaren aurrean gaudela sinesteko narratzailearen ahotsa besterik ez zaigu geratzen.

Baina ez da inoiz ezta inon ere adierazten esandakoa esan zen moduan emanda dagoenik. Gainera atal bakoitzak, elkarrizketa bakoitzak alde bi ditu: pertsonaiaren omenezko hitz jarioa eta ondoren narratzaileak jartzen duen haren bizitzari buruzko bigarren zertzelada bat, fikziozkoa, batzuetan oso egokia, besteetan pobrea iruditu zitzaidana (Laurogei eta lau aulki izenburukoari jarritakoa, esate baterako).

Hala eta guztiz ere, Iturberen Kontu-jaten liburu honetan, errealitatea fikzio bihurtzeko joera oso ongi egina dagoela esango nuke.

Kontu-jaten honek badu hirugarren bereizgarri bat oso nabarmena, eta liburuaren postmodernitatea berresten duena: generoen arteko nahasmena, hain zuzen ere, ez da soilik errealitate fikzionalizatua eman dela, baizik eta bakarrizketak eta ipuinak (gutun gisa, ala telegrama gisa, berdin dio) nahastu direla testuan.

Ahots desberdinak jasotzeko asmoz, beti ere, eta ahotsen tonuak batzen nagusi agertu zaigu Arantxa Iturbe Kontu-jaten izenburuko bere liburu honetan.