kritiken hemeroteka

8.224 kritika

« | »

Katilinarenak / Amelie Nothomb (Joxan Elosegi) / Igela, 2006

Jendetasunaz beste Iratxe Retolaza / Berria, 2007-01-14

Iaz hurbildu nintzen lehen aldiz Amelie Nothomben literaturara, eta zehatz esanda, idazle belgikarrarenganako interes berezi hori nigan batik bat Biographie de la faim [Gosearen biografia] (2004) liburuak sorrarazi zuen. Ezin erakargarriagoa egin zitzaidan gosearen (eta oro har, ase-ezinaren) inguruan haztaka mamituriko liburua. Nothomben literatura ezagutzeko irrika sentitu nuen, erabateko jakin-mina. Iazko hartan, bada, jakin-minak hartaraturik euskarara bilduriko Durduzaz eta dardaraz (1999) nobela irakurtzeko aukera izan nuen, besteak beste. Nobela horixe ere kutsu autobiografikoari loturikoa.

Orain artean, Nothomb idazlearen unibertso literario eta ikur literario jakin batzuk ezagutu eta bereganaturik nituenez, are deigarriagoa egin zait Katilinarenak nobelaren irakurraldia. Are harrigarriagoa. Are gozagarriagoa. Katilinarenak nobelaren irakurraldian Amelie Nothombek fikziozko unibertsoak sortzeko ere luma trebea duela jabetu naiz, eta fikziozko mundu autonomo, ezohiko eta harrigarri horixe ondo baino hobeto sortzeko gaitasunik baduela.

Katilinarenak nobelak misteriozko istorioa du kontagai, baina, intrigazko nobela honetan askatu behar den misterioa ez da ohikoa. Hau da, nobela honetan misterioa edo intriga ez dago gertakari batzuk argitzearekin loturik. Nobelaren intriga pertsonaien nortasunean bertan datza, nobela honetan askatu behar den misterioa horixe baino ez da, pertsona konkretu batzuen nortasunaren gakoak.

Emile Hanzel senarraren ahotan harilkatzen da istorio miresgarri hau, narratzaileari berari ere ulertezin zaiona, nobelaren hasieran adierazi bezala. Honako hau kontatzen du Emile Hanzel irakasle aguretuak: urte luzetan latin eta greko irakasle ibili ondoren, erretiroa hartu du bere emaztearekin, eta mendialdean etxea hartu dute, ordura arte ezinezkoa izan zaien lasaitasuna eta bakea izateko asmoz. Baina, etxe eta paisaia baketsu hura berehala bilakatuko zaie itogarri senar-emazteei. Mendi giro baketsu hartan duten auzoko bakarrak, Bernardin mediku jaunak, itogarri egingo die egunerokoa. Izan ere, auzokoak egunero-egunero hutsik egin gabe egingo dio bisita bikote etorri berriari, eta ia hitzik esan gabe igaroko ditu bi orduko egunero-eguneroko egonaldi horiek. Hasiera batean bitxi egiten zaio jarrera hori Hanzel jaunari, baina, pixkana-pixkana auzokoarekiko sentimenduak eta jarrerak nahaspilatu egingo dira: bitxitasunak gupidari egingo dio bide; gupidak nazkari, eta nazkak enpatiari; eta abar. Nolanahi ere, Hanzel jaunak batez ere ezezagunaren eta ulertu ezin duen jarreren aurrean beldurra izango du, eta ez da gai izango egoera horiei aurre egiteko. Gainera, senar-emazteek ez dute jakingo hiritik kanpo auzokoen artean nolako harreman-sareak osatu behar diren, gizalegez nola jokatu behar den. Honela, hiriko egunerokotasunera ohituriko Hanzel jaunak bere burua egoera berri batean ikustean, bere burua ezezagun zaiola ohartuko da, bere jarrerak ezezagun zaizkiola. Hori dela eta, hasiera batean misterioa auzoko ezezagunaren inguruan harilkatuko bada ere, istorioak aurrera egin ahala, misterio kutsu hori pertsonaiarik pertsonaia egingo du jauzi, azken unean, narratzailea den Hanzel jauna bera bihurtuz misterio nagusi. Hanzel jauna, grisik ezagutzen ez duen pertsona da, eta horregatik, auzokoarekin duen harremanaren bilakaeran mutur batetik bestera ibiliko da, erdibideko bideari sekula aukerarik eman gabe, erdibideko arrazoibide eta sentimenduei zirrikiturik utzi gabe. Narratzaileak maisuki asmatu du irakurlea pertsonaia misteriotsu batetik bestera jauzika ibilaraztea, eta narratzaileak maisuki asmatu du bere buruaren erretratua egiten, Hanzel jaun misteriotsuaren erretratua egiten, alegia.

Azken kritikak

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Irati Majuelo

Bi aldiz iraun
Oihane Zuberoa Garmendia Glaria

Ibon Egaña

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Jon Jimenez

Bekatua
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Asier Urkiza

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Europa bezain zaharra
Joxe Azurmendi

Irati Majuelo

Puta
Nelly Arcan

Joxe Aldasoro

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Jon Kortazar

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Asier Urkiza

Meditazioak
John Donne

Nagore Fernandez

Bekatua
Goiatz Labandibar

Jon Jimenez

Artxiboa

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

Hedabideak