« Lanaren kateak | Oroimena ala ezer ez »
Mailuaren odola / Aingeru Epaltza / Elkar, 2006
Historiaren erraietan Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-12-22
Elkarrizketaren batean irakurri nion Aingeru Epaltzari liburu hau idazteko behar izan zuen denbora gehiena dokumentazio bila joan zitzaiola. Eta liburua irakurrita, ez naiz harritzen, ikusi egiten baita, ez dokumentazioa soilik, baita hura lortzeko behar izan den denbora. Ez dago bestela idazterik historia gaia duen eleberririk. Baina dokumentazioa egitea erakusgarriegi ere ez da ona izaten, idazten dena eleberri denean eta ez historia-tratatu edo antzeko jenero.
Historia-eleberria, dena dela, bien arteko lurraldean zabaltzen da, batetik eta bestetik hartuz behar dituen elementuak. Horregatik, jeneroetan hibridoena ez bada ere, hibridoenetakoa da.
Euskal Herriko garai interesgarri eta erabakigarri bat hartu du Epaltzak, XVI. mendeko Nafarroa, hain zuzen.
Nafarroak, mende horretan, eta Errege Katolikoen mesedetan, hegoaldeko lurraldeen gaineko jabetza galdu zuen, gerra baten ondorioz. Pirineoez bestaldeko lurrak geratu ziren nafar erregeen esku. Baina, halako batean, Enrike IV.a Frantziako errege izendatu zuten, katolikotasuna onartu zuenean.
Garai polita historiagile eta idazleentzat. Lehenago ere aritu izan dira idazleak garai horri buruz idazten, bai euskaraz bai erdaraz.
Eta ez dugu ahantzi behar garaia inork baino hobeto deskribatu duena Michel Montaigne izan zela, Bordeleko hiritarra eta Enrike IV.aren mendeko eta lagun.
Montaigneren testuak oraindik irakurgarri dira. Enrike IV.aren ekintzak oraindik ikusgarri dira (ikus beza nahi duenak Parisko Louvreko jauregi eta museoa). Garai odoltsua, inondik inora, Nafarroetan ez ezik, Frantzia osoan ere bai: estatuen arteko gerrak batzuetan (Espainiaren eta Frantziaren artekoak), gerra zibilak besteetan, katolikoen eta higanoten artekoak. Garai betea, garai ez alferrik ez galdua.
Pascalek, Montaigneren jarraitzaileak, ongi adierazi zuen maisuaren pentsamendua. “Gerra zibilak dira gaitzik handiena”.
Kandelikara
Harkaitz Cano
Peru Iparragirre
Zoonomia
Nerea Arrien
Paloma Rodriguez-Miñambres
Itzalen distira
Arrate Egaña
Hasier Rekondo
Ene anaia femeninoa
Marina Tsvetaieva
Amets Iriarte
Zoonomia
Nerea Arrien
Maddi Galdos Areta
Ekaitza eta beste 34 ipuin
Kate Chopin
Paloma Rodriguez-Miñambres
Haragi hosto
Juan Ramon Makuso
Mikel Asurmendi
Azken etxea
Arantxa Urretabizkaia
Amaia Alvarez Uria
Mina hartzeko ere
Juan Luis Zabala
Paloma Rodriguez-Miñambres
Gezurra berdaderoa
Bertol Arrieta
Pako Aristi
Uda betea
Aritz Gorrotxategi
Jose Luis Padron
Basairisa
Louise Gluck
Aitor Francos
Sortaldekoak
Hedoi Etxarte
Mikel Asurmendi
Lagun minak
Jon Benito
Asier Urkiza