kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Bestiarioa. Hilerrikoiak / Karlos Linazasoro / Elkar, 2006

“Helduiok behingoz potroetatik literaturari” Iratxe Retolaza / Berria, 2006-10-15

Ederra ziria. Azalean bertan bota du lehen amua, izenburua zehaztapen konkretu batean bilduz: Bestiarioa / Hilerrikoiak. Bi nobela llabur. Hasiera batean irakurleak ez du zehaztapen hau zalantzan jartzeko inolako daturik, ez keinurik. Baina, irakurketa abiatu eta berehala, ziriaren tamainaz ohartzen gara. Berehala ohartuko gara; egileak jolaserako deitu gaitu, adarra jotzera etorri da, gure igurikimenak oro zalantzan jartzera. Aurreiritziak itzulipurdikatzera. Horretarako, liburu honetan autofikzioaren bideari eutsi zaio. Hau da, egilearekin berarekin harreman estua duen pertsonaia sortu eta irudikatu da, idazlea ere badena, Karlos izena duena, liburuzaina dena, umore beltzaren zale dena, narrazio laburretarako sena duena, etab. Baina, autofikzio hau ironiaren distantziaz egin da, egilearen irudia bera parodiagai edo karikaturagai bilakatuz. Autofikzio ironiko hau bere buruaz barre egiteko eta distantzia hartzeko bidea izan bada, baina, batik bat idazle eta nortasunaz hausnartzeko eta idazletasunaren aurreiritziak irrigarri uzteko: nobelagilearen itzalari edota idazketa prozesua bera bizitza (edo heriotza) baino garrantzitsuagoa izateari trufa egiten dio. Are gehiago, Karlos Linazasorok autofikzio ironikoa baliatu du, Linazasoro idazleari euskal literatur sisteman egokitu zaion lekuaz hitz egiteko. Horretarako, han-hemenka Linazasoro idazlearen irudiaz esan direnak aipatu (zuzenean edo zeharka) egiten ditu, baita beste zenbait idazleren inguruan esandakoak edo sortutako irudiak ere. Baina, aipamen horiek guztiak karikatura bailira bezala, zenbait alderdi nabarmenegi eta agerikoegi irudikatu ditu, eta alderdi horiexek dira hausnarketara eraman nahi direnak.

Eta noski, Karlos idazlea dugu izenburuan aurkezten diren bi nobela laburren (parka, llaburren) egilea. Horregatik, bi nobela horiek aurkeztearekin batera nobela horien idazketa prozesua da mintzagai. Ez hori bakarrik, idazketa prozesuan gertaturiko pasadizoak ere kontatuko dizkigu Karlosek. Karlosi gertaturiko pasadizo bitxi irrigarri zirikatzaile eta absurdu horietan bada Pernando Amezketarraren itzalik. Ezbairik gabe, aspalditik euskal irakurle gazteen irakurgai dena. Ez da harritzekoa, beraz, liburu honek gazte literaturako sail bati hasiera ematea, Ateko Banda sailari. Horiek horrela, irakurle honek ezin izan dio datu horri bizkarra emanda irakurri. Horregatik, galdera bat sortu zaio, Linazasorok haren ohiko irakurleari keinu egitean are biziago kolpatzen zuen galderak: irakurle gazteek Linazasorok egindako keinu eta begi-kliskatze horiek ulertuko ote? Irakurraldiaren hasieran ezkor nintzen, baina liburuak aurrera egin ahala Linazasorok gazte literaturaren eta helduen literaturaren artean eraikitako zubia interesgarria, ausarta eta beharrezkoa iruditu zait. Dirudienez, Linazasorok gazteek ezagun duten diskurtso eta narrazio molde hori hartu du haiengana hurbiltzeko. Baina, bide batez, ohiko zirikada eta eztenkadak gaurkotu eta sakondu egin ditu. Batetik, umorea sortzeko egungo erreferentzia ezagunetara eta bizimoduetara jo du. Bestetik, zirikadek ez dute umorea eta irribarrea bakarrik sortzeko helburua, bada haien itzalean gogoetarako eta aurreiritziak auzitan jartzeko gogorik.

Gazte literaturaren eta helduen literaturaren artean muga zurruna egon ohi den euskal literaturan Linazasorok ederki asmatu du gazteengana bere helduen literaturako moldeak, eta baita literatur laginak ere hurbilarazten. Beharrezkoa dugun zubigintza, euskal irakurle gazteek euskal irakurle heldurako bidea egingo badute.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak