kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Gure gerretako heroiak / Rafa Ugalde / Elkar, 2006

Gerra eta hotza Aritz Galarraga / Gara, 2006-08-12

“Zer da zuentzat heroi bat?” galdetzen die bere ikasleei Lola Cercas fikziozko unibertsitate irakasleak, “Soldados de Salamina” filmean. “Inoiz huts egiten ez duen norbait? Edo, agian, huts egin ezin daitekeen unean huts egiten ez duen norbait?” Ez du etenik Ariadna Gilek interpretatzen duen pertsonaiaren galdera bonbardaketak: “Supergizakia al da heroia? Edo gizaki arrunta? Edota John Le Carrek esan bezala, heroiaren adorea behar al da, besterik gabe, itxurazko pertsona izateko?” Zer da heroi bat? Hona hemen idazlan baterako edo lau bertso hamarreko txikian kantatzeko gaia.

Nik neuk zalantza ugarirekin jarraitzen dut Rafa Ugalderen bigarren narrazio lan hau irakurri ostean ere, ez baitizkit aurretik nituen dudak argitu. Galderak pausatu, ordea, pausatu dizkit: “Zer ote da errudun izatea, nola liteke batzuentzat errudun eta beste batzuentzat heroi izatea?” Hildako umeak, gerrako presoentzako hilkutxak garraiatzen dituztenak, desagerrarazitako semearen bila abiatzen den aita, hiltzeko gertu diren gerlariak eta elkarren artean hitz egiten duten belarri moztuak dira ipuinotan aurkezten zaizkigun heroi partikularretarik batzuk.

Ugaldek proposatzen dituen heroiak, guztiak ere, gerren biktima isilak dira, biktima ezkutatuak, biktima kolateralak sarritan, nahiz eta lehentxeago esan bezala, batzuentzat biktima dena besteek borrerotzat ere izan dezaketen. Enpatia ariketa zehatza da, beraz, Rafa Ugaldek irakurleari proposatzen diona: begira, hemen aurkezten dizkizuet gerra eta gerraren ondorioak pairatu dituzten pertsonak, ea zuen erraietan zerbait iraultzen duten. Aldi berean, memoriaren berreskuratze nahi bat ere badago lan honetan, iluna argitu nahia, estaltzen dena azalerazi nahia ere bai. Eta neurri batean moren babesik ez duen horri literaturaren beroa emateko intentzioa, horretarako ere balio baitu literaturak.

Liburuaren izenburuko lehen zatiak ere sortu dizkit galdera ugari, ez baita erraza gure gerrak zeintzuk diren asmatzea. Gerra hitza entzun eta gehiengoari izen bat etorriko zaio burura: Irak. Oso ongi. Beste izen bat eskatu eta, ez dakit, Vietnam, Balkanak edota Gerra Zibila erantzun normalen artean egongo lirateke. Bide onetik gabiltza. Gure-gurea den gerra ere, etxekoa, batzuek “euskal gatazka” deitzen diotena, beste batzuek gerratzat ere hartzen ez dutena ere, jakina, ezin zitekeen falta. Orriotan aurkituko ditugu horiek eta gehiago. Liburuaren tesiaren arabera, beraz, planeta osoko gerrak izango lirateke gureak, berdin gureak, hango nahiz hemengoak izan. Baina nahita ere, susmoa daukat denak ez direla gure gerrak, Iraken egunero hiltzen diren ehunka lagunek ez dutela “gure” hildako batek adina balio. Eta liburuak ere sentsazio hori agerian uzten du.

Gerra hotza izenarekin ezagutzen dugu mundu mailako hegemonia eskuratzeko AEBek eta Sobietar Batasunak gidatutako ardatzek hamarkada luzeetan zehar mantendu zuten lehia. Gatazka horrek ere bere lekua du Gure gerretako heroiak honetan, neurri batean, Vietnamgo gerra hegemonia hori Asiako lurraldeetan zehar hedatzeko tresna izan baitzen. Gerra hotza. Izendapen bitxiak asmatzen dituzte gero. Gerra eta hotza, hitz kontraesankorrak, gerra bera bezalakoak. Liburu honetan, aldiz, ez dira agerian geratzen ez gure, ez gerren, ez eta heroien inguruko kontraesanak. Eta nahikoa hotz utzi nau saiakerak motibo horregatik. Azalean geratzen diren ipuinak dira liburukoak, baina uda beteko beroa zertxobait arintzeko balio dezake irakurketak, badakigu eta sasoi honetan burua ere ez dabilela gauza garrantzizkoegiak jasateko moduan.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak