« Gaztetxea aitzakia | Otsailaren 59a »
Hildakoen Entziklopedia / Danilo Kis (Monika Etxeberria) / Alberdania / Elkar, 2006
Herio Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-03-10
Idazle batzuk garaiz hiltzen dira, edo garaiz hiltzen jakiten dute. Danilo Kis (1935-1989), esaterako, ikusi zituenak ikusirik ez baitzuen ikusi ikuskizunaren azken emanaldia, Jugoslaviaren suntsipena. Egia da gertaera latzak ikusiak zituela, faszista hungariarrek judu eta serbiarrak hiltzen, jaioterrian, aita Auschwitzera eramaten, 1944ean. Ikusia zuen Hilobi bat Boris Davidovitxentzat epaitua izan zela eta liburuarekin batera epaitzen zutela egilea (10 urteko kartzela-zigorra eskatu zuten). Anatomia Irakasgaia da ondorioz idatzitako liburua. 1979an Parisen bizitzea erabaki zuen; Parisen bizitzea eta Parisen hiltzea, bere buruaz beste (edo besta) eginez. Minbizia zuen. Herioren laguna zen aspaldidanik. Ez zuen Jugoslavia odolusten ikusi. Zorionekoa izan zen.
Hilobi bat Boris Davidovitxentzat da idatzi zuen libururik onena. Hantxe daude, gero beste liburuetan hedatuko dituen baliabideak: errealitatearekiko harreman poetikoa, generoaz haratago joateko irrika, literatura osotasunean hartzeko gogoa. Borgesen erara. Izan ere, Danilo Kisek ironiaz, mundua bitan banatzen zuen Borges aurretikoa eta gerokoa. Memoriaren indarra goraipatzen zuten biek ala biek, memoria letra bihurturik, testu, bizitza gainditzen duen bizitza.
Danilo Kisen testu guztiek memoria dute abiapuntu, helburu ere bai. Baina nola azaldu ororena den memoria, ororena den historia; nola bihurtu ororen memoria literatura; nola itxi hori dena liburu batean, izanik liburua zerbait pertsonala, partikularra, indibiduala. Galdera horiek guztiak zituen Danilo Kisek hasieratik, eta horregatik aukeratu zuen, Borgesekiko zorrak kitatu ostean, oso berea eta oso berezia izango zuen estiloa: polifonikoa, anitza, barrokoa ere bai, ironikoa, hibridoa, zatikatua.
Baina liburu hau irakurrita esan dezakegu inork ez duela Danilo Kisek bezala idazten, inork ez diola memoriari berak adina etekinik ateratzen.
Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Asier Urkiza
Pleibak
Miren Amuriza
Nagore Fernandez
Euskaldun fededun
Pruden Gartzia
Jon Jimenez
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Ibon Egaña
Amok
Stefan Zweig
Paloma Rodriguez-Miñambres
Hetero
Uxue Alberdi
Mikel Asurmendi
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Anjel Lertxundi
Detaile xume bat
Adania Xibli
Amaia Alvarez Uria
Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza
Paloma Rodriguez-Miñambres
Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi
Mikel Asurmendi
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Jon Jimenez
Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski
Asier Urkiza
Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë
Aritz Galarraga