kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Berdin dio / Agota Kristof (Eskarne Mujika) / Alberdania, 2005

Bizitzaren hutsala Maider Ziaurriz / Berria, 2005-07-26

“Atzo” liburuarekin ezagutu nuen Agota Kristof, eta harritu egin ninduen; harritu, eta hunkitu. Barru-barrutik kontatzen baititu istorioak, errai-erraietatik. Batez ere prosaz idazten du, baina poesiatik oso gertu daude haren liburuak. Sinpleak, biluziak dira oso narrazio guztiak, baina oso berea du detaileei eta inpresioei erreparatzeko modua, eta horrek ematen die ukitu poetikoa testuei. Berdin dio liburuan ere idazlearen begiratu zoli horrekin egingo dugu topo.

Kontakizun laburrak eta hainbat gairi buruzkoak dira azken liburu honetakoak, baina denetan ageri da Agota Kristofen idatziei darien tonu dramatiko eta garratz hori. Ñabarrak dira ipuin hauetan adierazten diren emozioak, baina azkenean badago narrazio guztiak lotzen dituen sentimendu hari bat, irakurleari hasperen moduko bat eginarazten diona. “Atzo” liburuak eragiten duen zirrara hori bera, funtsean.

Narrazio bilduma honetako pertsonaia asko iragan minak jota daude. Malenkoniaz bizi dira, bakardade gorrian, eta txikitako egun zoriontsu haietara bueltatzea beste ametsik ez dute. Baina joan dira garai xalo haiek, eta jadanik ezer ez da lehengoa; dena aldatu da: etxeak, kaleak, jendea… norbera. Haurtzaroa idealizatu egiten du nolabait idazleak, eta urteek oinazea besterik ez dakartela erakusten. Inoiz bizi izandakoan harrapatuta daude pertsonaiak, beren baitaratuta, ameskerietan edo monotonian kateatuta. Denboran atzera egin nahiko lukete, eta dena hobea zen garaietara bueltatu. Baina ez daukate ihes egiterik.

Badirudi bizitzak iruzur egin diela pertsonaia hauei, eta desilusio beltzean amildu direla horregatik. Ez dute herrarik, ez gorrotorik, baina ez dute ezer espero, ez dago-eta espero izateko moduko ezer. Liburu osoan agertzen da pentsamendu hori, baina garbi-garbi adierazten zaigu Pentsatzen ipuinean: “Baina pentsatzen nuen bizitza ezin zela hori baino izan; ezer ez, alegia; bizitza zerbait izan behar zen, eta ni horren esperoan nengoen; haren bila ere banenbilen. Orain pentsatzen dut ez dela ezer espero behar; gelan geratzen naiz beraz, aulkian eserita; ezer egin gabe egoten naiz”. Hori da liburu honetako pertsonaien beste ezaugarri bat: egonean egotea, alegia. Oroitzapenak, anekdotak, sentsazioak kontatzen dira batez ere, baina ez dago ekintza handirik, ez bizitza zentzugabe hori aldatzeko gogo bizirik; eta, ezer egiten saiatzen badira, berehala zapuzten zaizkie asmoak, edo ekintza makabroak egiten dituzte. Azkenean, ondorio hau ateratzen da hortik: ezerk ez du merezi ezer egitea; berdin dio denak, inon ez baitago ondo egoterik.

Horregatik, bakardadean etsitzen dute pertsonaiek, eta tristura mingotsera ohitzen. Ohiturak konformismoa dakar, eta konformismoak ezaxola. Pertsonaien ilusioa eta bizi-nahia itzali ditu egunerokotasunak, asperrak eta atsekabeak. Hondo-hondorainoko zauriak dituzte; tarteka irribarre ere egiten dute, baina irribarre etsia da, eta horrek are nabarmenago egiten ditu zauri horiek. Bizitzari kanpotik begiratzen diotela dirudi, begi aurrean pasatzen ikusiko balute bezala, bizi beharrekoa bizi balute bezala. Heriotza ere modu obsesiboan agertzen da narrazio hauetan, baina ez modu beldurgarrian. Bizitzaren parte bat gehiago da heriotza, natural-natural hartzekoa; areago, bizitzaren aringarria ere bada: “Beldurra eman dezakeen gauza bakarra, min egin dezakeen bakarra, bizia duk, eta hik dagoeneko ezagutzen duk”. Bizitzaren ikuspegi ezkorra ematen du, beraz, Agota Kristofek, baina ikuspegi gogor hori estilo finez janzten du. Ez da fio sentimenduak adierazten dituzten hitzez, eta, horregatik, hitzez harago doa: egoerak deskribatzen ditu, ameskeriak, joandako garaiak, bizitzaren absurdoa… eta sentimenduek gainezka egiten dute, hitzez beste.

Ondo kontuan hartzeko idazlea, dudarik gabe.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak