susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Kronika ipuinka | Tituluak dioena »

Lur bat haratago / Joan Mari Irigoien / Elkarlanean, 2000

Lur bat haratago José Luis Padrón / Zabalik, 2000-12-16

Juan Mari Irigoieren nobela ugarien artean, esaterako Poliedroaren hostoak (1983) edota Babilonia (1989) -nire gogokoenak- irakurri, eta egunotan, azken horren Euskadi Irratirako Harkaitz Canoren moldaketa bikaina jarraitzeko parada dutenentzat, literatur aurkikuntza eta sendotasuna izarretan ordainduko balituzkete, abuztu gau zeru atertua lirateke Altzako idazlearen nobela eskuetan.

Mami handiko liburuak aurkeztu dira aurtengo Durangoko Azokan, aipatu Saizarbitoriarena esate baterako, eta, ondorioz, Lur bat haratago ere. Hainbat hitz neurtuetan, mugatuetan, haien berri adierazi beharra abiapuntutzat harturik, egigun kontu ez dela inoren mesederako izaten. Nire ustean oso kontuan hartzekoak diren liburu ugari, aurkezpen nahaste-borraste horretan barna, ez du nik sentitu behar bezalako trataera hartzen. Kontxo, ezin direla ez bide berdinean, bai urguilu berberaz, ezta pareko aterabidean ere abiatu Amunarrizen txisteak eta Juan Mari Irigoieren nobela. Durangoko azokak emaitza onak baditu, baina ondorio maltzurrenetariko bat hori bera dela uste dut: Beltz guztiak ez dira ikatzak. Guztiontzat ere kalte.

Eta, horrela, kontuan izanik batetik bi sagu miope baino ez garela nobela hauek irakurtzen ditugunak, eta bestetik euskal kulturak bereak egiten dituela muga horiek, haien konponbiderako proposatu beharko dira zubi asmo berriak. Juan Mari Irigoieren Lur bat haratago nobela modukoak, komunikabideek, figurazio hutsa baino, hura euskal nobelarik luzeena dela nabarmentzea baino, zilegitasunez zabal ditzaten.

Ederki ohartuko zineten bezala, Juan Mari Irigoieren nobela honetako prosaren ederrak, dotoreziak, maisu joskerak eta eleberri historiko formulapean (XVII. mendean) aurkeztu gertakarien indarrak, enigmak, solas luzeak, ikasgaiak, irudimenak, irakur erreztasunak… goren-gonereko literatur oihartzun bihurtzen dutela erran nahi dudala. Azal azaletik aztertuz Axularren omenaldi modukoa dela behin eta berriz segi eta segi azpimarratzea, egindako lana gutxiestea dela deritzot. Irigoierengan ahots berri baten antza du gehiago, modernitatearen liluran ongi zaindutako tradiziozko estiloa, zalantzarik behar ez duena.