« Sakoneko errealitatea | Biolinaren doinuak »
Elektrika / Xabier Montoia / Susa, 2004
Gaitza Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2005-02-04
Xabier Montoiaren eleberri honek gogora ekarri dit Zenturoiak izeneko beste bat, biak Aljeriako gerra garaian kokaturik baitaude eta bietan pertsonaia nagusia euskalduna baita. Filma egin zutenean, euskaldunarena Anthony Quinnek zuen, eta tarteka azaltzen ziren Euskal Herria izan nahi zuen zerbaiten irudi eta paisaiak, tamalez, noski, hango Euskal Herriak antz gehiago baitzuen Valle Inclanen Euskal Herriarena, guk ezagutzen dugunarena baino. Dena dela, esan behar da Xabier Montoiaren eleberri hau askoz dotoreago eta txukunago idatzirik dagoela, hura baino (ez dut idazlearen izena gogoan); izan ere, testu moduan oso erakargarria egin baitu Montoiak, eta horrek mesede egiten dio eleberriari.
Honetan ere pertsonaia jean Etxegoien da, Iparraldeko euskalduna, euskaldun frantsesa, aljeriar matxinatuen aurka dabilena, paratxutista eta legionarioekin batera. Soldadu da, eta bere zereginean izugarriak ikusiko ditu, frantsesek tortura erabiltzen baitute, elektrika, argentinarrek ‘picana’ izendatua alegia. Alde horretan ez du Montoiak ezer berririk ekartzen. Pontecorboren “Aljeriako Borroka” ikusi duenak ezagutzen ditu, edo ezagutu beharko lituzke, zer nolako joera zuten frantsesek, nola hartzen zituzten presoak. Ez, tortura eta hilketak, sarraskiak hobeto esanda, gordinean deskribatzen ditu, eta irakurleak bere haragian senti dezake egoeraren gogortasuna.
Montoiaren eleberri honetan aipagarriena ez da gordinkeria hori, baizik eta pertsonaiaren aldaketa bat-batekoa, jakiten duenean zein izan zuen aita: bera ere torturatzaile bihurtzen baita. Bukaera hori da, hain zuzen, eleberriari nolabaiteko zentzua ematen diona. Oso historia sinplea baita, bestela.
Isiltasunaz hunatago
Jose Angel Irigaray
Mikel Asurmendi
Bidaia (h)ariketak
Oihane Zuberoa Garmendia Glaria
Igor Estankona
Lilurabera
Yurre Ugarte
Aiora Sampedro
Euskal literatura itzuliaren egiturak eta islak 1975-2015
Miren Ibarluzea
Javier Rojo
Erbesteko gutunak Victor Hugori
Louise Michel
Irati Majuelo
Bihotza nora, zu hara
Susanna Tamaro
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
Hasier Rekondo
Panpina
Erika Olaizola
Javier Rojo
Etxeko urak
Leire Bilbao
Nuria Cano
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
Ibai Atutxa Ordeñana
Abaro
Itxaro Borda
Aiora Sampedro
Odolik gabe
Alessandro Baricco
Nagore Fernandez
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
Javier Rojo
Naparra, kasu irekia
Jon Alonso
Mikel Asurmendi