kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Gauza txikien liburua / Pako Aristi / Erein, 2004

Denborabideak Iñigo Roque / Gara, 2005-01-15

Pako Aristik gauza txiki-handiez berba egiten digu azken liburuan. Aurkezpenean bertan gaztigatzen du zintzo arituko dela, biluzik; liburuetan inplikatzen diren horietakoa dela. Beraz, hitz politen bila dabilenak alferrik arakatuko ditu orrialdeak; egia bila dabilena ere, zaputzak hartuko du.

Batzuetan fikzioa erabili arren, gehientsuenetan artekaririk gabe, Aristik bere aldartea erakusten digu. Batzuetan badirudi oraintxe ohartu dela gazte izateari utzi behar diola. Berrogei urteen krisiaren kontuak. Idazlea idazle agertzen da, eta literaturaz dihardu, literaturaren zereginaz eta zentzuaz: literaturak idazlearen sentimenduak hoztu, eta, gero, irakurlearen barrenak kiskali behar ditu. Idazle batzuen ugaritasunaren aurka agertzen da, eta isiltasunaren garrantzia aldarrikatzen: isiltzea zailagoa ei da idazten ikastea baino. Orrialde batzuk aurrerago, poema tankeran, ironiaz azaltzen dizkigu isiltasunaren zorigaitzak: esan behar dena garaiz ez esateak nolako ondoreak dakartzan. Egiak ez dira egundo biribilak.

Aristi idazlearekin batera, musikaria azaltzen zaigu: nola ikasi zuen gaita eta organoa jotzen. Eta kontakizun horiek beste gogoeta batzuetara garamatzate, beldurraren gainean solas egitera, kasurako. Liburuan dena lotuta baitago, eta ezer ez dago alferrik.

Maitasuna eta maitemina ere han eta hemen azaltzen dira, orainaldiko hustasuna eta oroimenaren epeltasuna. Behiala ondoan izandako horri idatzitako poesiak, mezuak… hazten dira zokondo guztietan. Eta liburuan garai bateko zorrek ere lekurik badutenez, harako neska hari azaldu nahi eta ezin izan zion auzia dakarkigu, puntuz puntu ebatzia: zertan diren diferenteak maitasuna eta maitemina.

Liburua, hala ere, ororen buruan, denborari buruzko gogoeta da. Zahar eta umeenganako halako miresmenaren ondoan, bere belaunaldiko jendea beldurrik gabe larrutzen du idazleak: iraganeko ametsak alboratutakoak dira; eta orain kredituak, ezkontzak eta ipurterrekeriak bizi dituzte. Aurrerago, ordea, Aristiren hinki-hankekin topo egiten dugu: hautatutako bizimodua egokiena ote den. Izan ere, amari atzera erantzun beharko dio esku artean duen liburuak ere ez diola dirurik emango; bakarrik dago. Bidegurutzean, bakardadearen izu-laborria sartuko zaio hezurretaraino, zaharregia ote den sororik soro ibiltzeko. Izan ere, biziaro bakoitzak bere beldurrak dituen arren, bakardadeak ditu guztiak elkartzen.

Eta oroimena hortxe dugu, tinko. Haren aurka ez dago borroka egiterik. “Zumezko makilak gara gaztetan, eta oroimenez betetako otarreekin amets egiten duten arbolak zahartzaroan”. Oroimenak, urteak joatearekin batera, sendotu, gogortu egiten gaituela adierazten digu horrela galiziar laborariak.

Inguruko mundura ere begiratzen du idazleak, eta hildakoak baino ez zaizkio agertzen ametsetan edo akorduan. Gandiagarekin amets egin, eta panegiriko ofizialetan usatzen ez direnak idatzi ditu Aristik, pertsonenganako erabateko lilura ezina baita. Oteitza ere bidean gurutzatuko du irakurleak. Eta liburuaren hondar aldera, Polixene Trabudua ere etorriko zaigu, ipuin eta guzti.

Liburua oso pertsonala da; bere-berea du idazleak. Denboraz, bizitzaz, idazletzaz eta harentzat, txiki direla esan arren, garrantzizko diren gauzez dihardu Pako Aristik. Ahaleginak pasarte gogoangarriak ekarriko dizkio irakurleari. Trenez ibiltzen denak, esatera, “Bidaia bat trenean” izango du atsegin; bertsozaleak, “Urrun dabilenaren gosea”… Nork bere istorioa aurkituko du han edo hemen.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak