kritiken hemeroteka

8.388 kritika

« | »

Elektrika / Xabier Montoia / Susa, 2004

Hirugarren eta azken deskarga Igor Estankona / Deia, 2004-12-21

Hankartean, mingainean, titiburuetan, edozein lekutan ezartzen dute herrialde ustez zibilizatu askotako indar armatuek elektrika, aurrekontu orokorren pentzura. Xabier Montoiaren nobela siku eta erabatekoan ere zuzenbide-estatuaren deskargak deskribatzen dira, eta aingira erraldoia Frantzia da, eta utzi gura ez duen erreka, berriz, Argelia. Baina badago zeozer txarragoa: arima umeltzen duen euri zirin baten antzera, gasteiztarrak sortzen duen atmosfera larria. Indarkeria esplizitua eskertzera iritsiko zara, sinetsidazu, liburua zipriztintzen duen indarkeria intelektual, kriminal bezain humanoari larregi iritzita. Hareatzara isuritako odol hiper-errealista gozoagoa irudituko zaizu “Elektrika”ko giza panorama baino. Espazio zabal eta garbi horiekin, profanatutako maindire bat da argeliar basamortua.

Modu bikainean itxi du Montoiak “Hilen bizimoldea” trilogia. “Hezur gabeko hilak” eta “Blackout” eleberrien ostean, Jean Etxegoien bortitzaren seme izenkideak hartzen du testigua. Biologiaren mugez eta polisemiaren indarraz baliaturik, aitaren egoera bertsuetan ibilarazten du seme arean sentiberagoa, denok, bigun zein gogor, korronteak eroan daroazan egur zatiak garela ondorioztatzeko edo. Jean Etxegoien txikerrak ez dauka aitaren erraztasunik triskantzaren logika zoroa irentsi eta erlatibizatzeko. Beharbada horregatik, Montoiak bere lanabes behinena den elkarrizketa alboratu egin du maiz, gainezka datorren akzioaren eta oso barrukoak —agian apur bat sinplistak?— begitandu zaizkigun oroitzapenen mesedetan. Baina oraingoan ere muzin egin dio iritziari, gai narratibo gordina bakarrik eskainiz.

Literaturaren bidez posible al da sineskeriek eta gezurrek erdi-estali duten historia azaleratzea, eta pertsona bakar batzuk hara eta hona erabiliz haren zati handi bat agerian uztea? Ariketa itzela dirudi, baina lerrorik lerro, paragrafoz paragrafo, Montoiak bide horretatik desbideratzen ez den diskurtso bat harilkatzea lortu du. Akzioa, giroa, jendea… nobela errealistaren elementu guztiak daude lehen planoan, eta guztiek batera esperientziaren poxi bat deskribatzen dute, saiakeraren zehaztasunaz gainera.

Ongiaz eta gaizkiaz aritu zaigu trilogia gogoangarri honetan. Iritsi ere iritsi garela uste dut errealismo landuenak soilik lor dezakeen mirarira: gizakia noiz okertu zen susmatzera, eta munduak darabiltzan karten artean Jean Etxegoien salbatuko zuena erdizka ikustera.

Azken kritikak

Arkeologia haragitan
Beñat Arruti

Irati Majuelo

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Amaia Alvarez Uria

Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki

Jon Jimenez

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Asier Urkiza

Rifqa
Mohammed el-Kurd

Ibon Egaña

Galbahea
Gotzon Barandiaran

Paloma Rodriguez-Miñambres

Mesfida zaitez
Bea Salaberri

Mikel Asurmendi

Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate

Irati Majuelo

Argialdiak
Miriam Luki

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Leiho bat bihotzean
Aintzane Galardi

Paloma Rodriguez-Miñambres

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Asier Urkiza

Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith

Nagore Fernandez

Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia

Jon Jimenez

Sinposioa
Platon

Aritz Galarraga

Artxiboa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

Hedabideak