kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Magiaz blai / Angel Larrea / Edicionesbeta, 2004

Erromantiko ezigaitza Igor Estankona / Deia, 2004-09-14

Goiz edo berandu liburu bihur daitekeen ikerlan baterako -“Errementariak, jainkosak eta sorginak. Mitoak eta magia Arratian”- materiala biltzen ari zela atondutako poema sorta harrigarriro aberatsa eman du argitara, ikerlana bera baino arinago, Angel Larrea zeanuriztarrak. Aurkibidea irakurri bezain laster ohartzen da bat liburuaren nondik norakoaz: Adardunak, Aizkora, Akelarre, Hiru koloreak, Intsektuak, Trikuharria, Zirkulu magikoa… orden alfabetikoan agertzen ditu idazleak gure jakintzaren oinarri eta izakeraren forjari izan diren hainbat egitateren inguruko bertsio liriko desberdinak.

Bihotza aintzinako irudiz bor-bor, ekidin ezinezkoa da liburua bukatu eta hasperen luze bat egitea, ez dakizularik iragandakoaren galerak edo inoiz izan ez zenak sortutakoa den. Izan ere, mitologia horixe da: dena ez denarekin elkarrizketan jartzea, garena ulergarriago izan dakigun.

Errealitatearen gaineko nahigabeak gidatzen du maiz historia irakasle honen luma, behin baino gehiagotan agertzen direlarik “mundu mitikoa, dagoeneko, galdua”, “baladetan soilik dira gogoratuak”, “amonek kontatu, aitonek sinetsi” eta gisako arrangura sakonak, nola arrangura daitezkeen garai guztietako erromantikoak. Europa osoa ekiri eta ilargi amandreari begira bizi zen garai urrunetako aurri zenbait bildu eta, maitasunez, poema bihurturik eskaini dizkigu. Atxakiak, koplak edo mainak irudituko zaizkie askori, atzera begiratzea eta aurrerantz egitea gauza desberdin bi direla uste duten progresistei batik bat. Baina aski frogaturik geratu da armiarma hari batetik esekita dagoen gure euskal kulturaren kasuan, atzera begiratu barik ez dagoela aurrerantz zuzen joaterik. Onerako eta txarrerako irakaspenak zuhaitzaren sustrai lausoetan daude (“gizakiaren betiko nahia:/ materia perfektua lortzea”, Alkimia, 14. orr.)

Krisi baten kronika da “Magiaz blai”. Ustezko arrazoiak eta ekonomiaren burdinezko eskuek ordenatutako munduaren aurrean kantu egiten die sentipenen baloreari eta kulturen eskubideei. Subjektiboa dirudiena neur daitekeela frogatzen du, natura eta mitoa biak bat ziren garaira itzularazten gaitu, grina tolesgabea darie bere konposizioei eta ahaztura gogor gaitzesten du, babesa bilatuz fantasian eta lehenaldi idealizatuan. Lehen ere esan dugu: erromantiko hezigaitz baten aurrean gaude.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak