kritiken hemeroteka

8.448 kritika

« | »

Magiaz blai / Angel Larrea / Edicionesbeta, 2004

Erromantiko ezigaitza Igor Estankona / Deia, 2004-09-14

Goiz edo berandu liburu bihur daitekeen ikerlan baterako -“Errementariak, jainkosak eta sorginak. Mitoak eta magia Arratian”- materiala biltzen ari zela atondutako poema sorta harrigarriro aberatsa eman du argitara, ikerlana bera baino arinago, Angel Larrea zeanuriztarrak. Aurkibidea irakurri bezain laster ohartzen da bat liburuaren nondik norakoaz: Adardunak, Aizkora, Akelarre, Hiru koloreak, Intsektuak, Trikuharria, Zirkulu magikoa… orden alfabetikoan agertzen ditu idazleak gure jakintzaren oinarri eta izakeraren forjari izan diren hainbat egitateren inguruko bertsio liriko desberdinak.

Bihotza aintzinako irudiz bor-bor, ekidin ezinezkoa da liburua bukatu eta hasperen luze bat egitea, ez dakizularik iragandakoaren galerak edo inoiz izan ez zenak sortutakoa den. Izan ere, mitologia horixe da: dena ez denarekin elkarrizketan jartzea, garena ulergarriago izan dakigun.

Errealitatearen gaineko nahigabeak gidatzen du maiz historia irakasle honen luma, behin baino gehiagotan agertzen direlarik “mundu mitikoa, dagoeneko, galdua”, “baladetan soilik dira gogoratuak”, “amonek kontatu, aitonek sinetsi” eta gisako arrangura sakonak, nola arrangura daitezkeen garai guztietako erromantikoak. Europa osoa ekiri eta ilargi amandreari begira bizi zen garai urrunetako aurri zenbait bildu eta, maitasunez, poema bihurturik eskaini dizkigu. Atxakiak, koplak edo mainak irudituko zaizkie askori, atzera begiratzea eta aurrerantz egitea gauza desberdin bi direla uste duten progresistei batik bat. Baina aski frogaturik geratu da armiarma hari batetik esekita dagoen gure euskal kulturaren kasuan, atzera begiratu barik ez dagoela aurrerantz zuzen joaterik. Onerako eta txarrerako irakaspenak zuhaitzaren sustrai lausoetan daude (“gizakiaren betiko nahia:/ materia perfektua lortzea”, Alkimia, 14. orr.)

Krisi baten kronika da “Magiaz blai”. Ustezko arrazoiak eta ekonomiaren burdinezko eskuek ordenatutako munduaren aurrean kantu egiten die sentipenen baloreari eta kulturen eskubideei. Subjektiboa dirudiena neur daitekeela frogatzen du, natura eta mitoa biak bat ziren garaira itzularazten gaitu, grina tolesgabea darie bere konposizioei eta ahaztura gogor gaitzesten du, babesa bilatuz fantasian eta lehenaldi idealizatuan. Lehen ere esan dugu: erromantiko hezigaitz baten aurrean gaude.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak