« Gizakiaren animalia-izaeraz | Intriga politikoa »
Magiaz blai / Angel Larrea / Edicionesbeta, 2004
Erromantiko ezigaitza Igor Estankona / Deia, 2004-09-14
Goiz edo berandu liburu bihur daitekeen ikerlan baterako -“Errementariak, jainkosak eta sorginak. Mitoak eta magia Arratian”- materiala biltzen ari zela atondutako poema sorta harrigarriro aberatsa eman du argitara, ikerlana bera baino arinago, Angel Larrea zeanuriztarrak. Aurkibidea irakurri bezain laster ohartzen da bat liburuaren nondik norakoaz: Adardunak, Aizkora, Akelarre, Hiru koloreak, Intsektuak, Trikuharria, Zirkulu magikoa… orden alfabetikoan agertzen ditu idazleak gure jakintzaren oinarri eta izakeraren forjari izan diren hainbat egitateren inguruko bertsio liriko desberdinak.
Bihotza aintzinako irudiz bor-bor, ekidin ezinezkoa da liburua bukatu eta hasperen luze bat egitea, ez dakizularik iragandakoaren galerak edo inoiz izan ez zenak sortutakoa den. Izan ere, mitologia horixe da: dena ez denarekin elkarrizketan jartzea, garena ulergarriago izan dakigun.
Errealitatearen gaineko nahigabeak gidatzen du maiz historia irakasle honen luma, behin baino gehiagotan agertzen direlarik “mundu mitikoa, dagoeneko, galdua”, “baladetan soilik dira gogoratuak”, “amonek kontatu, aitonek sinetsi” eta gisako arrangura sakonak, nola arrangura daitezkeen garai guztietako erromantikoak. Europa osoa ekiri eta ilargi amandreari begira bizi zen garai urrunetako aurri zenbait bildu eta, maitasunez, poema bihurturik eskaini dizkigu. Atxakiak, koplak edo mainak irudituko zaizkie askori, atzera begiratzea eta aurrerantz egitea gauza desberdin bi direla uste duten progresistei batik bat. Baina aski frogaturik geratu da armiarma hari batetik esekita dagoen gure euskal kulturaren kasuan, atzera begiratu barik ez dagoela aurrerantz zuzen joaterik. Onerako eta txarrerako irakaspenak zuhaitzaren sustrai lausoetan daude (“gizakiaren betiko nahia:/ materia perfektua lortzea”, Alkimia, 14. orr.)
Krisi baten kronika da “Magiaz blai”. Ustezko arrazoiak eta ekonomiaren burdinezko eskuek ordenatutako munduaren aurrean kantu egiten die sentipenen baloreari eta kulturen eskubideei. Subjektiboa dirudiena neur daitekeela frogatzen du, natura eta mitoa biak bat ziren garaira itzularazten gaitu, grina tolesgabea darie bere konposizioei eta ahaztura gogor gaitzesten du, babesa bilatuz fantasian eta lehenaldi idealizatuan. Lehen ere esan dugu: erromantiko hezigaitz baten aurrean gaude.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Amaia Alvarez Uria
Arrabioen gerra
Karel Capek
Jon Jimenez
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Asier Urkiza
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Nagore Fernandez
Negu batez Mallorcan
George Sand
Aritz Galarraga
Trilogia
Jon Fosse
Hasier Rekondo
Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray
Mikel Asurmendi
Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Epilogorik gabe
Elena Sanchez
Aitor Francos
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Asier Urkiza
Pleibak
Miren Amuriza
Nagore Fernandez
Euskaldun fededun
Pruden Gartzia
Jon Jimenez
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Ibon Egaña
Amok
Stefan Zweig
Paloma Rodriguez-Miñambres