kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Han goitik itsasoa ikusten da / Julen Gabiria / Elkar, 2004

Literatura ikusten da hemen behetik Iñaki Mendizabal / Deia, 2004-03-30

Liburu baten arrakasta aurreikustea ez da beti erraza izaten, baina, gehienetan, arrakastaren arrazoia jakina da. Zertaz, zelan edo zeinek. Hiru “klabe” horiek agintzen dute gaur egungo liburugintzan. Beno, bai, eta promozioak. Hau da, baliteke gaia aktualitatezkoa izatea, edo erakargarria, edo beste barik “morbosoa”. Baliteke, baita, idazlea oso ezaguna izatea, “gantxo” handia duen bakanetakoa. Edo akaso ez da ez bata ez bestea, baina bere luma finak, narrazioa eramateko moduak, horrek ematen dio indarra liburuari. “Han goitik itsasoa ikusten da” eleberrian hirugarren aspektu hau nabarmendu behar da, beste guztien gainetik. Zorioneko, beraz, irakurlea, bazka ederra duelako parean.

Atzean utzi du Julen Gabiriak “Connemara”ren zalaparta, baita estraineko eleberri hartan agertu zituen baliabideak ere. Abentura liluragarria asmatu zuen orduan, duela lauzpabost urte, gazdakoztarrak: pertsonaia bi (nagusia bat bakarra zen arren), bidaia, misterioa… Gero, Iparragirre kantariaren biografia idatzi zuen, eta bitartean zenbait hedabideetan ere zaildu da, tartean Deian bertan (ohiko kolaboratzailea dugu). Bere idazkera neurri horretara egokitu da azken urteotan, eta istorioa eszena laburretan banatuz kontatzen ikasi du egile gazteak: zatika kontatzen du ia dena, baina maisuki darama hari narratiboa, haria ez du sekula galtzen. Horrek, berez, badu meritua.

Aldaketaren ukitua ondo nabaritzen da “Han goitik itsasoa ikusten da” eleberrian. Gabiriak istorio harrigarriak lotu ditu, baina ez bata bestearen atzetik, modu linealean, baizik eta saltoka eta elipsiaren laguntzaz. Halan da be, ez da ikusten adabakirik eta dena dago bere tokian. Hasieran, egiturak irakurlearen animoa goibeldu dezake, baina lasai har dezala zaletuak, nahasmenetik urrun baitago liburu hau. Julenek trebezia izugarria erakutsi du horretan, eta ez hori bakarrik, lan hunkigarria eta maitagarria osatu baitu bizkaitarrak.

Iaz Igartza beka eskuratu zuen bigarrenez “Han goitik itsasoa ikusten da” nobelarekin, eta maila handiko literatura eginez, gainera. Orain Elkarrek argitaratu dion lan honetan joko bat proposatzen dio irakurleari egileak; ez da azaleko jokoa, eta astiro-astiro agertuko zaizkigu “klabeak”, asko baitira.

Aitaren eraginez Gino Bartali korredorearen miresle bihurtzen da Martin Alberdi gaztea. Erbestean dagoela berarekin bat egiten du, kasualitatez, Alpeetako mendi bat igotzen, Frantziako Tourreko etapa batean. Handik eta urte batzuetara gaztea bere bila joango da Toskanako Ponte a Ema herrira. Txirrindularitza agerian, beraz, baina aitzakia baino ez da, asaldura etenbakoa erakusten duten pertsonaia maitagarri ugari ezagutzeko aitzakia.

Iraultza, deserria, kontzientzia, bakardadea… bezalako gaiak ari dira narrazioan ate-joka. Hori dena guztia umore finez ukitua.

Istorioa, esan bezala, elipsi eta hutsunez josita dago, baina berehala betetzen du puzzlea irakurleak.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak