« Literaturarik ez | Bizipenaren kontakizuna »
Biziminaren sonetoak / Joan Mari Irigoien / Elkar, 2004
Mina eta bizia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-03-26
Batzuetan bizitza dantza eta txantxa baino ez da; beste batzuentzat mina, bizi-mina (ez dakit zergatik idatzi behar diren bi hitzok bereiz, katea batez loturik, mina balitz bezala biziaren zigor), bizi-muina, bizi-muinoa, bizi-zurrunbiloa hain zuzen. Poetarentzat bizia mina ez ezik, bizia ere bada, bihotza bezala, beti taupadaka, beti kezkati, beti arranguratsu: “Aitor dut: niri ez zait interesatzen/ bihotz-taupadarik gabeko bihotza./ Ez dut lurra salgai zeruaren truke”.
Biziminaren sonetoak, hauexek, bizitza den saminarenak, bizitza den maiteminarenak, bizitza den suminarenak, bizitza den ederminarenak, bizitzarenak ez besteenak, samina eta larrimina, maitemina eta gorrotomina, sumina eta garmina, edermina eta itsusimina, izumina, izugarrizko mina, gure bizitzako zati baitira, gure bizitza lerrotzen eta mugatzen duten bizikariak. Hil-mina ere bai, bizitzak bere bueltan baitakar hori ere, hiltzeko izua, hiltzeko laborria, hiltzeko dohakabetasuna. Eta batez ere besteak bezalako ez izateko, azaletik bederen, desira goria: “Jadanik hartua dut erabakia:/ ene bi begiak barnera irauliz/ libreago naiz, agian, izango”.
Sonetoak beti du zerbait artifiziosoa, poesiaren jolasarekin bat datorrena, sonetoa eta poesia, biak ala biak, irudimenean nahasturik baitzeuden, eta sonetoak egiten zituen poeta jostalaria, txerpolaria, bertsolaria baitzen, herriz herri ibiltari, etxez etxeko eskale. Baina sonetoak ere badu bere alde sakona, hitzen arrimupean ezkutatzen dena eta hitzak dastatuz ondoren azaleratzen dena. Poesiaren sakontasuna ez baitago beti hitz sakonetan gordea, ageri daiteke hitz sinple eta sotiletan, ederrak izan gabe, berez, edertasuna ekar dezaketen hitzetan, maitasunez lotzen direnean. Udaberria da, eta loreak sortu dira zelaietan. Nork esango gauza txiki eta koloredun horiek ez direla ederrak? Hala ere gure begirik gabe galduko lukete dutena. Eta bihotzik gabe ez ginateke haiek begiratzera geldituko. Poesia ere antzekoa da, bihotzik gabe ez da ezer, ez hitz eta ez eder.
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria