« Literaturarik ez | Bizipenaren kontakizuna »
Biziminaren sonetoak / Joan Mari Irigoien / Elkar, 2004
Mina eta bizia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-03-26
Batzuetan bizitza dantza eta txantxa baino ez da; beste batzuentzat mina, bizi-mina (ez dakit zergatik idatzi behar diren bi hitzok bereiz, katea batez loturik, mina balitz bezala biziaren zigor), bizi-muina, bizi-muinoa, bizi-zurrunbiloa hain zuzen. Poetarentzat bizia mina ez ezik, bizia ere bada, bihotza bezala, beti taupadaka, beti kezkati, beti arranguratsu: “Aitor dut: niri ez zait interesatzen/ bihotz-taupadarik gabeko bihotza./ Ez dut lurra salgai zeruaren truke”.
Biziminaren sonetoak, hauexek, bizitza den saminarenak, bizitza den maiteminarenak, bizitza den suminarenak, bizitza den ederminarenak, bizitzarenak ez besteenak, samina eta larrimina, maitemina eta gorrotomina, sumina eta garmina, edermina eta itsusimina, izumina, izugarrizko mina, gure bizitzako zati baitira, gure bizitza lerrotzen eta mugatzen duten bizikariak. Hil-mina ere bai, bizitzak bere bueltan baitakar hori ere, hiltzeko izua, hiltzeko laborria, hiltzeko dohakabetasuna. Eta batez ere besteak bezalako ez izateko, azaletik bederen, desira goria: “Jadanik hartua dut erabakia:/ ene bi begiak barnera irauliz/ libreago naiz, agian, izango”.
Sonetoak beti du zerbait artifiziosoa, poesiaren jolasarekin bat datorrena, sonetoa eta poesia, biak ala biak, irudimenean nahasturik baitzeuden, eta sonetoak egiten zituen poeta jostalaria, txerpolaria, bertsolaria baitzen, herriz herri ibiltari, etxez etxeko eskale. Baina sonetoak ere badu bere alde sakona, hitzen arrimupean ezkutatzen dena eta hitzak dastatuz ondoren azaleratzen dena. Poesiaren sakontasuna ez baitago beti hitz sakonetan gordea, ageri daiteke hitz sinple eta sotiletan, ederrak izan gabe, berez, edertasuna ekar dezaketen hitzetan, maitasunez lotzen direnean. Udaberria da, eta loreak sortu dira zelaietan. Nork esango gauza txiki eta koloredun horiek ez direla ederrak? Hala ere gure begirik gabe galduko lukete dutena. Eta bihotzik gabe ez ginateke haiek begiratzera geldituko. Poesia ere antzekoa da, bihotzik gabe ez da ezer, ez hitz eta ez eder.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi