kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Poesia kaiera / Alejandra Pizarnik (Asier Sarasola) / Susa, 2018

Basoan barneratzea Peru Iparragirre / Berria, 2018-10-07

Kalean da dagoeneko Alejandra Pizarnik (Avellaneda, Argentina, 1936 Buenos Aires, 1972) poetari eskainitako kaiera, Susa argitaletxearen Munduko Poesia Kaierak saileko 28. zenbakia. Lehenago ere irakurri ahal izan ditugu argentinar poetaren testu batzuk euskaraz. Kaier honetako poemak itzuli eta apailatu dituen Asier Sarasolak itzuli zuen poema bat Hitzen Uberan atarirako, 2010ean: kaierean jasota dagoen Esnaera; Danele Sarriugartek Pizarniken egunerokoaren pasarte batzuk itzuli zituen Elearazi atarirako 2014ean.

Aurten, bestalde, Idatz & Mintz aldizkariaren 63. zenbakian ikusi dute argia Xabier Bovedak itzulitako hamabost poemek, zeinetariko batzuk kaierean ere jasota dauden, Sarasolaren itzulpenean. Ariketa interesgarria da jatorrizkoa eta bi itzulpenak konparatzea, Pizarniken zorroztasun iradokitzailearen interpretazio ezberdinen bidez hizkuntzen zokoetan eta esanahien ertzetan barneratzea. Itzultzaileen hautuak konparatiboki balioesteko parada ematen du egoerak, laugarren bertsio bat sortzeko. Sarasolaren itzulpena leiala eta aberatsa iruditu zait, nahiz eta hautu batzuk zalantzagarriak egin zaizkidan alderatzean.

Antologia honetan osorik dakar itzultzaileak Dianaren arbola liburua, Pizarnikek 1962an Parisen idatzi zuena, eta horregatik bakarrik, beharbada, merezi du liburua eskuetan hartzeak. Beste aipamen bat egitearren, liburu horretako poema guztiak ere itzuli ditu Bovedak Idatz & Mintz aldizkarirako. Hala, Pizarniken obran berebiziko garrantzia duen lanaren bi bertsio dauzkagu euskaraz irakurgai.

MPK sailaren ohiko maketazioaren ondorioz, bata bestearen segidan daude pilatuta poemak. Kosta egiten da irakurtzerakoan poema bakoitzari behar duen tartea ematea, bisualki bada ere. Zorionez, poemek arreta eskatzen eta bereganatzen dute eta haietara berriro itzuli behar da irakurlea eta hitzetan barneratu, baso batean nola. Edizioaren mugak muga, beti da harrigarria Munduko Poesia Kaieren 60 orrialdeetan zenbat poema, zenbat poesia, kabitu daitekeen. Kasu honetan, behintzat, agerikoa da Pizarniken obra oparoaren hautaketa esanguratsua dela bilduma.

Jatorrizkora jo behar izan gabe edo itzulpenak alderatzen ibili behar izan gabe da gozagarri antologia hau, itzulpenak geruza bat gehiago ematen baitio Pizarniken poesiari, kontrasteen —are, kontraesanen— poetikaren elementu gehigarri bilakatuz. Ez da kasualitatea kaierean jasota dagoen azken poeman —Gau honetan, mundu honetan— idazketari eta hizkuntzari berari erreferentzia egitea poetak. Pizarnik, bera ere hainbat poetaren itzultzaile, kontziente baitzen hitzen garrantziaz eta hutsaltasunaz, hizkuntzaren mugez eta aukerez.

Saihetsezina da hainbat sinbolo edo irudi errepikatuta ikustea poemotan zehar, Pizarniken obran behin eta berriro agertzen direnak. Txoriak eta kaiolak, esaterako, edo odolaren isiltasuna, besteak beste. Dena dela, honela dio poetak Ispiluaren bideak poemaren XIII. atalean: “Eguzkia nahiz ilargia eta izarra esanda ere, gertatzen zaizkidan kontuez ari naiz.” Hain da indartsua bere ni poetikoa, irakurlea bere baitan hartzen duela, ni bakarra balego legez: poetarena, eta mundua, egiazko mundua, bere poemetakoa: txorietan kaiolak eta kaioletan txoriak erakusten dituena, ura esanez edaten duena.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak