kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Piknika izotzetan / Andrei Kurkov (Olga Mtz. de Marigorta) / Alberdania, 2009

Pinguinoaren sindromea Bixente Serrano Izko / Berria, 2009-12-20

Andrei Kurkov errusierazko idazle ukrainarra arrakastatsua da bere eleberrien itzulpenetan. Idatzi dituen erdiak itzuli dira, eta gaurko hau, euskaraturiko lehena, hogeita hamahiru hizkuntzatan dasta omen daiteke dagoeneko. Piknika izotzetan izenburua nahiago izan du Olga Mtz. de Marigorta euskaratzaileak, nahiz eta Kurkovek 1996an, eleberriaren lehen argitalpenean, bertze izenburu bat jarri zion, Arrotz baten heriotza euskara genezakeena. Edonola ere, Kurkovek berak ere aldatu zion titulua hurrengo inprimaketetan, hain juxtu euskaratzaileak hautatu honetara pasatzen. Gure inguru kulturaleko erdaretan zorte anitzetako izenburuak aurki ditzakegu: Picnic sobre el hielo gisa ere atera zuen lehenbizi Plaza & Janesek, baina Muerte extraña gisakoa geroko sakela argitalpen merkeago batean; El Tercer Hombre argitaletxeak, berriz, pinguinoaren irudia —guztiz sinbolikoa eta lehen garrantzizkoa eleberrian— lehenetsi zuen izenbururako: Muerte con pingüino, alegia; ingelesek eta frantsesek egin dutena, halaber, Death And The Penguin eta Le Pinguin, hurrenez hurren jarririk; eta alemaneraz, berdintsu. Nonbait erran du egileak pinguinoan ikusten duela gizarte postsobietarraren gaitzaren isla —eta, hain zuzen ere, gai errepikakorra izanen du hego motzetako eta ibilera dorpeko izaki honena—, abere taldekoi gisa hezitako eta depresioak jota gelditu den gizartearena, nork bere burua libre ibiltzeko beharturik ikusi duenetik.

Ukrainako jendarte postsobietarraren halako fabula beltz eta surrealista bat garatu du eleberri honetan. Aurreko apparatnik-ek eta diru-gose berriek osaturiko mafiak gurutzatzen dira jendearen eguneroko bizitzan. Protagonista, Viktor idazle frustratua, arnasa sakoneko eleberri bat idaztearekin amesten duen baina ipuin labur-laburrak baizik idazten ez dituena, mafien amaraunean eroriko da eta genero berri baten sortzaile aparta bihurtuko: oraindik bizirik dauden hainbat jenderen obituarioak prestatu behar ditu, egunkari bateko erredakzioburuaren irizpideei jarraikiz, eta bidali ahala hilik agertuz joaten dira omenezkoak, bortxaz, erran gabe doa. Bakarrik bizi da idazlea, banandurik, seme-alabarik gabe, eta pinguino bat adoptatu du, krisiaren ondorioz parke zoologikoa babesle partikularren bila hasi baitzen bertako aleentzat. Pinguinoa, noski, egokitu ezinaren irudi. Absurdoaren atmosfera, giroa, zerbitzatu du egileak testuinguru horretan. Korapilatuz joanen zaizkio gauzak idazleari, harreman berriak aurkituko ditu, agertu bezala desagertuko zaizkionak, neska haur bat eta neskame gazte-gazte bat bilduko ditu etxean, eta pinguinoa bera absurdoki alokatzera helduko da bere obituariokoen hiletetarako: etiketa-janzki ezin hobea pinguinoarena…

Idazkera erraz-erraza, deskripzio soil laburrak —eguraldi eta elurte goibelenak gehien bat, giro narratiboaren zerbitzuan—, diskurtso ideologiko eta filosofiko espliziturik gabe, egokia da zeharo gazteek gustura irakurtzeko —Gazte Literatura bezala komentatu zuen egunkari honetan joan den igandean Imanol Mercerok—, baina bere itxurazko lainotasun literarioaren azpian zama handia darama narrazio honek, helduentzako are produktu biziki interesgarriagoa delarik. Agian, irakurle honen inpresioan, tentsio narratiboaren falta puntu bat du une batzuetan, bere garapenean. Baina aipatu absurdoaren atmosferak, umore beltz eta hotzak, zertzelada, gertakari eta eszena surrealistek, espantuzko keinu bat ere gabe kontaturik, koktel trinko bat paratu dute, irakurleok gero hobe digeritzeko gure eguneroko saltsak.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak