« Tesidun nobela | Neurrian »
Euskaldunon guztion aberria / Iban Zaldua / Alberdania, 2008
Ihesa, aberri? Bixente Serrano Izko / Berria, 2009-01-25
Zeri egiten diogu ihes, ihesean gabiltzala? Ezaguna da sen poetiko handiko erantzuna: geure buruari ihes egiten diogula…, atzera berriro gure baitara itzuli eta bertze behin ere ihesean hasteko, hainbat ziklo bizi artean biribiltzen. Ez nuke nik erranen ihes mota guztiak horrelakoak direnik, balio askatzaile anitz izan baitezakete ihes mota batzuek eta horretara bultzatzen duen beldurrak berak ere. Baina tankera horretako ihes ziklikoa narratzen digu Iban Zalduak Euskaldun guztion aberria eleberri laburrean.
Joseba Anabitarte dugu protagonista, intelektual abertzale ttattar horietako bat, dudaz beterik duena burua, erran nahi baita, aberriaren eta euskararen eta historiaren eta independentziaren inguruko arazoei irtenbide klaroak ikusten dizkietenek jasan ezin dituzten dudez beterik. Protagonistaren kontzientzia gisa, haragiturik, Pello laguna eraiki du egileak, eta haren bidez aitortuko du protagonistak, zeharka, Kotxintxinara joateko nahiak zerikusi gehiago duela bere buruari, bere baitako nahasmenduei, bere bizitzaren nekeei ihes egin nahiarekin, Zutabe-n “sasi intelektual horiei guztiei” zuzenduriko agiriaren beldurrarekin baino. Izan ere, gure intelektuala inoiz ez da ibili iritzi politikoetan, literarioetan baizik. Bizitzaren nekeei buruz hitz egiten hasten da, hain zuzen, eleberria: “Nekerako bide luzea da bizitza” Samuel Butlerren erranari honako glosa hau egiten dio Josebak: “Eta bidea luzatzen delarik, bizitza bera da nekea”.
Alaskako Anchorage izanen da Josebaren Kotxintxina, hango unibertsitatera joanen da “euskal hizkuntza eta kulturako eskolak ematera”, sei hilabetean. ETAren su-etenaren etena, lesbianismoaren kontura iraganeko amodio-porrotek sortu dizkioten Arantza emaztearekiko jelosiak eta aitorrezinezko beldurra, Zuriñe ikasle abertzalearekin dituen gona-kontuak…, den-dena nahastuko zaio, “bizitza bera da nekea” ondorioztatzeraino. Auto-justifikazioa, halaz ere, ETAren balizko mehatxua.
Euskal Herritik guztiz deskonektatzeko aukera paregabeak ematen omen dizkion Kotxintxina hartan, bere sorpresarako, betidanik kritikatu duen Euskal Herri imajinarioaren berreraikuntza aurkeztuko die ikasle gazteei: euskal literatura laikoa eta eskola unibertsal guztien aitzindariak diren euskal idazleak, poetak eta filosofoak asmatuko ditu, “Nabarralde elkartekoak pozez zoratzen” jartzeko moduko historia loriatsua asmatu ere, Euskal Herri independentea, errepublikanoa, mundu garatuaren eredu eta gaurko errealitate gisa ezagutaraziko die.
Eta horrela itzuliko da etxera, sei hilabeteak pasa ondoren, berriro ez joateko asmoz. Berak asmaturiko Euskal Herria ikusiko du bueltan…, baina, siglak eta protestarien izen eta helburuak guztiz aldatu arren, ihes egin zueneko arazoekin eginen du topo bertze behin ere, “bizitza bera da nekea” ziurtatuz. Eta hasiko zaio, ostera ere, ihesi zikloa.
Ez izan beldur, irakurle hori, eleberriaren trama lardaskatu ote dizudan. Eleberri labur-laburra, di-da batean irakurtzekoa, bizia, fabula baten antzekoa, hori guztiori izateaz gain, umore senez beterik dago, planteamendurako oso egokia den umore sumindu batez beterik, eta bere itxura apalean irakurketa anitzi irekitzen dizkio bideak. Askok sentitu dugulako noizbait aberri honetatik ihes egiteko nahia, aitortu gabe agian geure baitako nekeetatik ihes egiteko gura orokorrago bat denik, baina denok ez bada, asko bai behintzat, sentitzera heldu garelako geure aldizkako nahasmenduetan, sarri askotan, edozein Kotxintxinatara ihes egitea dela “euskaldun guztion aberria”.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera